Ventilatie

Benauwde en vochtige stallen zijn gunstig voor mastitisverwekkers en andere ziektekiemen. Sommige mastitisverwekkers zijn altijd aanwezig in de stal, omdat ze voor kunnen komen in de mest of in het strooisel.

Het aantal bacteriën in het ligbed van de koe dient zo laag mogelijk te zijn en te blijven. Hygiëne in de stal is heel belangrijk. Bij een goede ventilatie kunnen de ligplaatsen goed drogen. In een droog ligbed vermenigvuldigen kiemen zich minder snel. Minder bacteriën in het ligbed betekent minder bacteriën aan de speen: een lagere infectiedruk en dus minder kans op mastitis.

Een goede ventilatie houdt de (relatieve) luchtvochtigheid zo laag mogelijk en de temperatuur binnen redelijke grenzen. Optimaal is het als de temperatuur in de stal min of meer gelijk is aan de buitentemperatuur, tenzij de temperatuur ver onder het vriespunt is. Voorkom echter te grote luchtverplaatsingen en tocht in de stal, dat maakt koeien extra gevoelig.

In warme periodes moet het mogelijk zijn dat koeien voldoende schaduw kunnen opzoeken of in een goed geventileerde/geïsoleerde stal kunnen liggen. Voor warme en vochtige dagen met lage windsnelheden is het gebruik van een mechanische ventilator een goede optie.

Een goede ventilatie in de stal, onder alle omstandigheden, is lastig te realiseren en vereist vakwerk. Schakel eventueel een specialist in om u te adviseren. Wacht hier niet mee tot de nood het hoogst is. Wees voorbereid!

Tekenen van onvoldoende ventilatie zijn: 

• condensdruppels aan dakplaten en balken; 
• zichtbare condens op de rug van de dieren; 
• mistvorming in de stal; 
• roestvorming aan spanten; 
• spinnenwebben; 
• ammoniakgeur.

Licht

Zorg voor voldoende daglicht en streef ernaar dat de gehele stal gedurende zestien tot achttien uur verlicht is tot een lichtsterkte van 200 lux op koeniveau. Zorg voor dit niveau licht in de hele stal en bij alle ligplaatsen. Dit bevordert de voeropname, de melkproductie en de vruchtbaarheid en maakt het werken in de stal bovendien veel aangenamer.

De boxhygiëne komt bij goed licht op een hoger peil omdat veel beter natte en vieze plekken onderscheiden kunnen worden. Gekleurd licht maakt het onderscheid tussen urineplekken en melkresten soms moeilijk zichtbaar.

Ligbox afmetingen

Met de juiste afmetingen van de ligboxen kunnen koeien makkelijker gaan liggen en opstaan. Een koe dient minimaal 12 of liever nog 14 uur per dag te liggen. Als dat niet lukt omdat de ligplaatsen niet comfortabel zijn, zullen koeien langer blijven staan. Dit betekent stress. Stress resulteert in minder weerstand en meer problemen met uiergezondheid.

Bovendien treden klauwaandoeningen (bevangenheid, witte lijn ontstekingen) vaker op. Kreupele koeien hebben meer kans op mastitis. Het is ook bekend dat koeien liggend meer herkauwen. Meer liggen betekent dus ook meer melk.

De koeien moeten makkelijk kunnen opstaan, dit betekent dat er voldoende ruimte is voor een voorwaartse beweging. Kijk naar het opstaan van de koeien en het aantal koeien dat blijft staan in de ligbox. Indien de koe niet optimaal kan liggen of opstaan vertoont de ligboxafscheiding vaak schuurplekken. Een glimmende buis is vaak geen goed teken.

Ideale boxmaten

Uitgaande van een HF koe van 725 kilogram heeft de ideale ligbox:

• een zachte bodem die goed grip geeft, zodat de koe zacht landt en ligt: minimaal 15 centimeter diep strooisel of minimaal 5 centimeter rubber matras; 
• voldoende lengte, zodat de koe haar kop kan uitzwaaien De boxvloerlengte van de buitenrij is minimaal 275 centimeter, van de dubbele rij minimaal 500 centimeter, de kop-zwaairuimte heeft geen obstakels tussen 10 en 90 tot 100 centimeter hoogte, stel de hoogte van de kopboom af op 90 tot 100 centimeter vanaf de boxvloer; 
• een schoftboom die zo is afgesteld dat de koe recht en met vier poten in de box kan staan voordat ze gaat liggen. Diagonaal ten minste 210 centimeter en de schofboomhoogte is ten minste 120 centimeter; 
• een knieboom bij een diepstrooiselbox die is afgesteld op circa 180 centimeter(de netto ligruimte tussen de knieboom en de achterrand). Bij een boxvloer met een matras kan de knieboom op 170 tot 175 centimeter vanaf de achterzijde van de boxvloer worden geplaatst; 
• een boxbreedte (netto ruimte tussen de boxafscheidingen) van ten minste 115 centimeter bij de lacterende koeien en ten minste 125 centimeter bij de droogstaande koeien.

Om comfortabele ligboxen te maken moeten de 20 procent grootste koeien als maatstaf dienen. Maak na de installatie de boxen eventueel op maat voor de koppel. Vaarzen zijn het kleinst en bevuilen de boxen het vaakst. Een aparte vaarzengroep met een aangepaste boxmaat kan op grotere bedrijven uitkomst bieden en tot schonere ligplaatsen en minder arbeid leiden. Goede ligboxafstellingen zijn belangrijk om speenbetrappingen te voorkomen. Boxen met een zacht ligbed leiden tot minder speenbetrappingen dan boxen met een harde ondergrond.

Overbezetting

Melkveehouders tolereren nogal eens een overbezetting van 10 procent van de ligplaatsen. Overbezetting betekent stress. En stress resulteert in minder weerstand. Ook is de infectiedruk bij overbezette stallen te hoog en de voeropname kan ook niet optimaal zijn. Dit komt de uiergezondheid niet ten goede.

Het zijn vooral vaarzen die in de problemen komen bij een overbezetting in de stal. Zij vormen de zwakste schakels in de koppel en krijgen bij overbezetting pas op het laatst ruimte aan het voerhek, met als gevolg dat zij de restjes te vreten krijgen. Daarnaast maken zij als laatste aanspraak op een ligbox.

Evenals slecht afgestelde ligboxen leidt overbezetting tot meer ‘damslapers’. Ook dat is niet bevorderlijk voor de uiergezondheid.

Terug naar het hoofdstuk weerstand