Bacteriën 

E. coli

E. colibacteriën kunnen onderverdeeld worden in verschillende vormen. Een belangrijke vorm is E. coli K99, die bij kalveren vanaf dag 1 tot circa 5-10 dagen leeftijd ernstige diarree kan veroorzaken. Daarnaast kunnen E. colibacteriën ook een bloedvergiftiging (sepsis) veroorzaken, waarbij soms al sterfte optreedt voordat diarree gezien wordt.

Salmonella

Salmonella kan runderen van alle leeftijden aantasten, inclusief kalveren vanaf enkele dagen leeftijd. Bij een salmonella-infectie kan mogelijk bloed in de mest aanwezig zijn. Salmonella kan bij kalveren naast diarree ook andere afwijkingen geven, zoals een bloedvergiftiging en longafwijkingen.

Virussen

Rotavirus en coronavirus

Rotavirus en/of coronavirus zijn belangrijke oorzaken van kalverdiarree en veroorzaken meestal diarree op een leeftijd tussen 3-4 dagen en enkele weken oud. Kalveren tot 10 dagen zijn het meest gevoelig. Beide virussen beschadigen de darmvlokken. Als gevolg van uitdroging en/of secundaire infecties (bijvoorbeeld met E. coli) kunnen de kalveren sterven. Kalveren die de infectie doormaken scheiden veel virussen uit die de jongste, nog gezonde, kalveren kunnen besmetten.

BVD

BVD wordt niet vaak gediagnosticeerd als oorzaak van een diarreeprobleem bij de niet-gespeende kalveren. Het virus kan diarree veroorzaken bij runderen van alle leeftijden.

Parasieten

Cryptosporidiën

Diarree door cryptosporidiose treedt op vanaf 3-4 dagen leeftijd en komt vooral voor in de tweede en derde levensweek. Naast diarree kunnen in ernstige gevallen groot gewichtsverlies, verzwakking en uitdroging optreden. Bij cryptosporidiose kan hoge sterfte optreden.

Coccidiose

Coccidiose kan diarree veroorzaken bij kalveren vanaf de leeftijd van circa 3 weken. Opvallende verschijnselen kunnen zijn het persen op de mest en/of bloed in de mest. 

Giardia

Deze parasiet kan ook diarree veroorzaken en indien aangetoond, is een specifieke behandeling gewenst. 

Niet-infectieuze oorzaken

Niet-infectieuze oorzaken houden veelal verband met een suboptimale voeding en/of huisvesting. Suboptimale voeding, zoals onder andere niet goed bereide melk (verkeerde bereidingstemperatuur of verkeerde concentratie poeder), te grote hoeveelheden voeding, afwijkende/wisselende temperatuur melk en te grote voerovergangen kunnen leiden tot diarree. Daarnaast is het belangrijk dat het kalf gehuisvest wordt in een droge, tochtvrije omgeving en er een voldoende dik strobed op de bodem ligt.

Elke diarreeverwekker vraagt om een specifieke aanpak en het advies is om samen met je eigen dierenarts een plan van aanpak te maken. Het is van belang om eerst te inventariseren of er mogelijk sprake is van infectie met een of meer kiemen. Hiervoor kun je mestonderzoek bij zieke kalveren laten uitvoeren.

Pakket Kalverdiarree

In veel gevallen bij diarree tijdens de eerste 10-14 levensdagen geeft het mestonderzoek Pakket Kalverdiarree (inzendcode 10539) de gewenste informatie. Het mestmonster wordt dan in één keer op vier belangrijke diarreeverwekkers onderzocht, namelijk E. coli K99, cryptosporidiën, rotavirus en coronavirus. Er is minimaal 5 gram mest nodig om het onderzoek uit te kunnen voeren. Als het monster voor 10.00 uur in het GD-laboratorium is, heb je de uitslag de volgende werkdag in huis.

Het is van belang dat de mestmonsters genomen worden bij kalveren met acute klinische verschijnselen (diarree) die nog niet met een antibioticum behandeld zijn. Als je regelmatig één of meer kalveren hebt met diarree, adviseren we onderzoek te laten doen bij 3 tot 5 kalveren. Zo krijg je goed inzicht in de oorzaak op koppelniveau. Eventueel kun je sectie op een dood kalf laten uitvoeren om de oorzaak van diarree te achterhalen. Ook hierbij geldt dat bij voorkeur acuut gestorven dieren zonder antibioticumbehandeling ter sectie worden aangeboden.

De benodigde materialen om de mestmonsters te nemen (monsterpotjes, handschoenen, een instructie voor het nemen van het monster, verpakkingsmateriaal voor de verzending en een inzendformulier) kan je dierenarts bestellen via de GD Webshop.

---

Aanpak van Diarree

Een kalf met diarree behandel je natuurlijk zo snel mogelijk. Ieder kalf met diarree heeft behoefte aan extra vocht en voldoende energie en moet natuurlijk droog en warm liggen. Als je weet om welke verwekker het gaat kun je, in overleg met je dierenarts, gericht behandelen. Daarmee vergroot je de kans dat de behandeling ook aanslaat. Je kunt dan ook specifieke maatregelen treffen om te zorgen dat de volgende generatie kalveren wel gezond opgroeit.

De preventie is gebaseerd op de volgende factoren: 

• Zorg voor een schone afkalfruimte en goede hygiëne bij het afkalven. 
• Haal het kalf direct bij de moeder weg en huisvest het kalf gedurende de eerste 14 dagen individueel in een schone eenlingbox of iglo.
• Zorg voor een goede biestvoorziening, dat betekent vlug en voldoende eerste biest geven met voldoende afweerstoffen en hygiënisch gewonnen. Meer over biestmanagement>>
• Geef elk kalf een eigen emmer óf reinig na elke voerbeurt de emmers met water van minimaal 65°C.
• Huisvest de pasgeboren kalveren en de kalveren die diarree hebben (gehad) apart.
• Werk in de kalverstal altijd van jong naar oud en verzorg zieke dieren het laatst.
• Pas een all-in-all-out-systeem toe.
• Reinig de eenlingboxen en groepshokken grondig in de buitenlucht, laat ze opdrogen en laat ze bij voorkeur een week leeg voordat de volgende kalveren erin gaan. Meer over een optimale huisvesting voor jonge kalveren>>