Bluetongue

De kiem

Gevoelige diersoorten

Bluetonguevirus veroorzaakt vooral klinische ziektebeelden bij schapen, echter alle herkauwers en camelidae zijn gevoelig en spelen een rol in de epidemiologie. Klinische verschijnselen zijn beschreven bij schapen, runderen, geiten, herten, reeën, rendieren, wisenten en Amerikaanse bisons. Ervaringen in Europese dierentuinen lijken erop te wijzen dat herkauwers van Afrikaanse origine geen klinische verschijnselen vertonen (ook al zijn ze in Europa geboren (persoonlijke mededeling 2009 Christine Kaandorp-Huber als vertegenwoordiger internationale groep dierentuindierenartsen)).

Klinische verschijnselen

Klinisch beeld bij schapen

Klinisch beeld bij koeien

Morbiditeit/mortaliteit

Uitscheiding van de kiem

Differentiaaldiagnostiek

• MKZ
• Ecthyma
• Ulceratieve dermatosis
• Sheeppox
• Haemonchose
• Zonnebrand

• MKZ
• IBR
• MD/BVD
• BCK
• Zonnebrand
• Runderpest (uitgeroeid wereldwijd)
  
  

Pathologie

Isolatie van de kiem

Overige testen

• Serologie in serum. Hiermee zijn afweerstoffen aantoonbaar vanaf 8 dagen na infectie. Na natuurlijke infectie blijven de afweerstoffen waarschijnlijk levenslang aanwezig. Maternale afweerstoffen zijn na 4 maanden verdwenen (pilot-onderzoek van GD).
• PCR in EDTA-bloed. Hiermee is antigeen aantoonbaar vanaf 2 dagen na infectie. De PCR blijft positief tot 180-220 dagen na infectie. Het dier is dan al niet meer infectieus, maar antigeen is nog aantoonbaar (persoonlijke communicatie Piet van Rijn (WBVR)).
  
   

Prevalentie van Bluetongue

Nederland

Gemelde uitbraken 2017

• Uitbraak in Frankrijk: weer opnieuw het BTV-8 serotype (door zeer lage circulatie in wild?)
• Italië: in november 2017 vertoonde een drie jaar oude ooi in een koppel van 400 dieren op Sicilië klinische verschijnselen van blauwtong. Het bleek BTV-3, een serotype dat niet eerder in Europa was aangetoond. 
  
  
   

Gemelde uitbraken 2018

• In Europa komen op dit moment acht blauwtongvarianten voor: BTV-1, 2, 3, 4, 6, 8, 9 en 16 
• Frankrijk: de uitbraak met BTV-8 verspreid zich verder. Opvallend genoeg zonder kliniek en met meestal maar één of enkele dieren met afweerstoffen per bedrijf. Daarnaast verspreidt BTV-4, dat al jaren aanwezig was op Corsica, zich naar het vasteland van Frankrijk. De Franse regering besluit om haar hele grondgebied met beide serotypen besmet te verklaren, zodat er voor de interne markt geen handelsbelemmeringen zijn.
• Zwitserland: heel Zwitserland, waar in totaal meer dan 75 rundveebedrijven zijn besmet, werd in 2018 toezichtsgebied voor BTV-8.
• UK: in het najaar van 2018 maakte het Verenigd Koninkrijk melding dat uit Frankrijk geïmporteerde runderen positief waren getest op BTV-8.
• Italië: in de loop van 2018 heeft verspreiding van BTV-3 plaatsgevonden naar Sardinië.
• Duitsland: delen van zuidwest Duitsland hebben de vrij status sinds december 2018 verloren. Op 12 december 2018 is blauwtong vastgesteld in het Duitse Baden-Württemberg, dicht bij de grens met Frankrijk. Bij een routinematig screeningsonderzoek op een bedrijf in Ottersweier bleken twee gezonde runderen PCR-positief voor BTV-8. De eerste aangetoonde BTV infectie sinds 2009. Na deze aangetoonde infectie werden om het betreffende bedrijf drie beperkingsgebieden ingesteld: een screeningsgebied met een straal van 20 km, een beschermingsgebied van 100 km en een toezichtsgebied van 150 km. Binnen het toezichtsgebied gelden dierbewegingsbeperkingen. Na deze Duitse uitbraak betrof het beschermingsgebied heel Baden-Württemberg en Saarland, alsook een deel van Hessen en Rijnland-Palts, en daarmee reikte dit gebied eind 2018 bijna tot de Nederlandse grens (halverwege onze provincie Limburg).Alle veehouders in Baden-Württemberg zijn opgeroepen om hun runderen, schapen en geiten te laten vaccineren. Met de uitbraken in Duitsland komen de besmette bedrijven dichterbij de Nederlandse grens.
  
  
   

Gemelde uitbraken 2019

• Zwitserland: van september tot december rapporteerde Zwitserland 53 uitbraken met BTV-8.
• Frankrijk: vermoedelijke transplacentale infectie door Bluetongue serotype 8 (BTV-8). Sinds half december 2018 meldt Frankrijk kalveren die klein, blind geboren zijn en op enkele dagen oud zijn gestorven. Het gerapporteerde aantal is sinds januari 2019 aanzienlijk toegenomen. Deze dieren zijn positief gebleken door PCR-test op bloed en milt voor BTV-8 (negatief voor Schmallenberg-virus). Deze detectie bij kalveren van ongeveer een week oud tijdens de Culicoides-vectorvrije periode suggereert een transplacentale BTV-8-infectie. Op sommige bedrijven is tussen 2-15% van de pasgeboren kalveren besmet. Transplacentale infectie werd beschreven tijdens de uitbraak van BTV-8 in 2006-2009, maar veel minder dan momenteel gerapporteerd in Frankrijk. Deze waarneming en verdere studies met experimentele muggeninfectie suggereren dat de huidige BTV-8-stam in Frankrijk de Culicoides-vectorcompetentie heeft verminderd (Flannery et al. 2019).
  Een studie in Frankrijk is gepubliceerd met schattingen van verticale transmissie bij Frans vee in 2016 m.b.t. infecties die laat in de dracht optreden en de geboorte van levensvatbare kalveren mogelijk maken (Courtejoie et al. 2019). Deze transmissieroute is mogelijk breder is dan verwacht, hoewel de werkelijke epidemiologische impact nog moet worden beoordeeld.
  Er moet rekening mee houden worden dat de opnieuw opkomende BTV-8-stam in Noord-Europa transplacentale overdracht en infectie van foetussen bij runderen kan veroorzaken, en BTV-8 moet beschouwd worden als een mogelijke oorzaak van abortus of misvormde kalveren, naast Schmallenberg en andere virussen zoals BVD (bron:https://www.gov.uk/guidance/bluetongue).
• België:sinds maart 2019 is België haar vrij-status kwijt. Eind maart bleek bij de landelijke screening een BTV-8 besmetting opgetreden in zuidoost België, waarop de Belgische regering heeft besloten haar hele grondgebied tot beschermingszone te verklaren, zodat binnen België vrij verkeer van herkauwers mogelijk is. 
  Begin oktober werd in Zuidoost-België bij een rund voor export het blauwtongvirus BTV-8 aangetoond. Het dier had geen klinische verschijnselen. Omdat het virus werd aangetoond, betekent dit dat de infectie in 2019 heeft plaatsgevonden (maximaal 180 dagen met de PCR aantoonbaar). Eind 2019 waren er veertien gevallen bekend, meestal na uitvoeren van aankooponderzoek. Er zijn nog geen meldingen van klinische symptomen (bron:veescoop DGZ 10/01/2020).
• Duitsland: eind 2019 waren er 59 uitbraken van blauwtong (BTV-8) bekend
• Door d uitbreiding van BTV-8 naar Duitsland en België  is de kans op introductie van BTV-8 in Nederland verder is toegenomen. Dit heeft tot gevolg dat Nederlandse veehouders die vee in de besmette gebieden stallen, de dieren pas kunnen terughalen nadat ze met de PCR-test gunstig zijn onderzocht en een basisvaccinatie hebben gehad. 
• Voor import van kalveren jonger dan 90 dagen uit België en Duitsland is met betrokken ministeries afgesproken dat aan de volgende gezondheidsbepalingen moet worden voldaan:
  o De kalveren zijn met gunstig resultaat getest voor BTV8 (PCR-test). De test is op zijn vroegst 7 dagen vóór de verplaatsing uitgevoerd. 
  o De kalveren zijn op het moment van de bloedname behandeld met een uitwendig toe te passen insecticide dat voor gebruik bij runderen is toegelaten. 
• Zie voor overige landen en serotypen het kaartje van de Europese website hierboven.
  
  

Gemelde uitbraken 2020

• Frankrijk: augustus, een toenemend aantal dieren besmet met het blauwtongvirus serotype 8 (BTV8) gemeld en dit voornamelijk in het uiterste Zuidwesten van het land. Dit gaat gepaard met duidelijke en ernstige klinische symptomen zoals abortus bij rundvee tot sterfte bij schapen. De geïnfecteerde dieren vertonen een hoge virale belasting (Bron: FAVV).
• Novel Putative Bluetongue Virus Serotype 29 Isolated from Inapparently Infected Goat in Xinjiang of China
  Heng Yang  1 , Wenxi Gu  2 , Zhanhong Li  1 , Ling Zhang  2 , Defang Liao  1 , Jianling Song  1 , Shi Baoxin  2 , Jiapaer Hasimu  3 , Zhuoran Li  1 , Zhenxing Yang  1 , Qi Zhong  2 , Huachun Li  1, Transbound Emerg Dis. 2020 Nov 15
• Blauwtonginformatie uit ADNS en promedberichten:

* Bron: websites Animal Disease Information System (ADIS) en Promed.
** Landen worden in de tabel opgenomen zodra in het lopende jaar of de voorgaande twee jaar uitbraken waren.

Aanpak besmette bedrijven

Meldingsplichtig 

Antibiotica

Overige maatregelen

Opstallen, mechanische overdruk-ventilatie en het gebruik van insecticiden dragen bij het aan het beperken van het risico op contact met knutten. Monitoring in vrije gebieden draagt bij aan een vroege signalering (zodat tijdig gevaccineerd kan worden om spreiding te voorkomen).

Regelgeving

Websites

Literatuur

Backx, A., Heutink, C.G., Van Rooij, E.M.A., and Van Rijn, P.A., 2007. 
Clinical signs of Bluetongue virus serotype 8 infection in sheep and goats. Vet. Record. 161, 591-593.

Backx, A., Heutink, R., Van Rooij, E.M.A., Van Rijn, P.A., 2009.
Transplacental and oral transmission of wild-type bluetongue virus serotype 8 in cattle after experimental 
infection. Vet. Mic.138, 235-243.

Baldet, T., Delécolle, J.C., Cêtre-Sossah, C., Mathieu, B., Meiswinkel, R., Gerbier, G., 2008. 
Indoor activity of Culicoides associated with livestock in the bluetongue virus (BTV) affected 
region of northern France during autumn 2006. Prev. Vet. Med. 87, 84-97.

Batten, C., Darpel, K., Veronesi, E., Williamson, S., Anderseon, P., Dennison, M., Clifford, S., Smith, C., Phillips, L., Bachanek-Bankowska, K., Sanders, A., Bin-Tarif, A., Wilson, A., Gubbins, S., Mertens, P., Oura, C., Mellor, P., 2009. 
Transplacental transmission of bluetongue serotype 8 (BTV-8) in the United Kingdom (2007-2008). In proceedings of Epizone, 3rd  edition. 12-15 May 2009 Antalya, Turkey.

Baylis, M., Parkin, H., Kreppel, K., Carpenter, S., Mellor, P.S., McIntyre, K.M., 2009. 
Evaluation of housing as a means to protect cattle from Culicoides biting midges, the vectors of bluetongue virus. 
In: Proceedings of the 12th International Symposium on Veterinary Epidemiology and Economics (ISVEE), 10-14 August 2009, Durban, South Africa.

Bekker, J.G., De Kock, G.V.D.W., Quinlan, J.B., 1934. The occurrence and identification of bluetongue in cattle- the so-called pseudo-foot and mouth disease in South Africa. Vet. Res. 2, 393-507.

Bonneau, K.R., Zhang, N., Zhu, J., Zhang, F., Li, Z., Zhang, K., Xiao, L., Xing, W., MacLachlan, N.J., 1999. 
Sequence comparison of the L2 and S10 genes of bluetongue virus from the 
United States and the People’s Republic of China. Virus Res. 61, 153-160.

Bonneau, K.R., Demaula, C.D., Mullens, B.A., MacLachlan, N.J., 2002. 
Duration of viraemia infectious to Culicoides sonoris in bluetongue virus-infected cattle and sheep. 
Vet. Mic. 88, 115-125.

Borkent, A., Wirth, W.W., 1997. World species of biting midges (Diptera: Ceratopogonidae). 
Bull. Am. Museum of Nat. Hist. 233, 1-257.

Bournez, L., Cavalerie, L., Sailleau, C., Bréard, E., Zanella, G., Servan de Almeida, R., Pedarrieu, A., Garin, E., Tourette, I., Dion, F., Hendrikx, P., and Calavas, D., 2018. Estimation of French cattle herd immunity against bluetongue serotype 8 at the time of its re-emergence in 2015. BMC Veterinary Research 14:65

Bowne, J.G., Luedke, A.J., Jochim, M.M., 1967. Bluetongue of sheep and cattle: past, present and future. 
J. Am. Vet. Med. Ass. 151, 1801-1803.

Braverman, Y., Linley, J.R., Marcus, R., Frish, K., 1985. Seasonal survival and expectation of infective life of Culicoides spp. 
(Diptera: Ceratopogonidae) in Israel, with implications for bluetongue virus transmission and a comparison of the parous rate in C. imicola from Israel and Zimbabwe. J. of Med. Entomol. 22, 476-484.

Calistri, P., Giovannini, A., Conte, A., Nannini, D., Santucci, U.,  Patta, C., Rolesu, S., Caporale, V., 2004. Bluetongue in Italy: Part I. Vet. Ital. 40, 243-251.

Caracappa, S., Torina, A., Guercio, A., Vitale, F., Calabro, A., Purpari, G., Ferrantelli, V., Vitale, M., Mellor, P.S., 2003. Identification of a novel bluetongue virus vector species of Culicoides in Sicily. Vet. Rec. 153, 71-74.

Carpenter, S., Szmaragd, C., Barber, J., Labuschagne, K., Gubbins, S., Mellor, P., 2008. An assessment of Culicoides surveillance techniques in northern Europe: have we underestimated a potential bluetongue virus vector. J. Appl. Ecol. 45,1237-1245.

CEC, 2000. Council Directive 2000/75/EEC of 20 November 2000 laying down specific provisions for the control and eradication of bluetongue. In Official Journal of the European Communities, pp. 74–83.

CEC, 2005. Commission Decision of 23 May 2005 on protection and surveillance zones in relation to bluetongue and conditions applying to movements from or through these zones. 
In Official Journal of the European Communities, pp. 22–31.

Courtejoie, N., Bournez, L., Zanella, G., and Durand, B., 2019. Quantifying bluetongue vertical transmission in­ French cattle from ­surveillance

Data. Vet Res (2019) 50:34Darpel, K.E., P. Monaghan, S.J. Anthony, H. Takamatsu, and  P.P. Mertens. 2009. 
Bluetongue virus in the mammalian host and the induced immune response. 
In: Bluetongue, P. Mellor, M. Baylis, and P. Mertens, Eds, Elsevier, London, pp. 265-284.

Dercksen, D., Lewis, C., 2007. Bluetongue virus serotype 8 in sheep and cattle: a clinical update. In practice 29, 314-318.

Demaula, C.D., Leutenegger, C.M., Bonneau, K.R., MacLachlan, N.J., 2002. 
The role of endothelial cell-derived inflammatory and vasoactive mediators in the pathogenesis of bluetongue. Virol. 296, 330-337.

EFSA, 2007. Scientific report of the scientific panel on animal health and welfare on request from the commission (EFSA-Q-2006-311) and EFSA selfmandate (EFSA-Q-2007-063) on Bluetongue. 
The EFSA journal, 479, 1-29 and 480 1-20.

Elbers, A.R.W., Rijn Van, P.A., Rooij Van, E.M.A., 2003. Attempt to a risk analysis regarding the introduction of bluetongue virus and west nile virus in the Netherlands, in Dutch. CIDC-rapport 2003-02, 
http://www.cvi.wur.nl/NR/rdonlyres/CC4EC0FD-3F41-4C98-A2A5-E08903091408/11385/RiskAssessmentBT.pdf, accessed on 20-08-2010.

Elbers, A.R.W., Backx, A., Meroc, E., Gerbier, G., Staubach, C., Hendrickx, G., Spek Van der, A., Mintiens, K., 2008a. Field observations during the bluetongue serotype 8 epidemic in 2006. I. 
Detection of first outbreaks and clinical signs in sheep and cattle in Belgium, France and the Netherlands. Prev. Vet. Med. 87, 21-30.

Elbers, A.R.W., Backx, A., Meroc, E., Gerbier, G., Staubach, C., Hendrickx, G., Spek Van der, A., Mintiens, K., 2008b. Field observations during the bluetongue serotype 8 epidemic in 2006. II. 
Morbidity and mortality rate, case fatality and clinical recovery in sheep and cattle in the Netherlands. Prev. Vet. Med. 87, 31-40.

Elbers, A.R.W., Backx, A., Ekker, H.M., Spek Van der, A., Rijn Van, P.A., 2008c. Performance of clinical signs to detect bluetongue virus serotype 8 outbreaks in cattle and sheep during the 2006-epidemic in The Netherlands. Vet. Mic. 129, 156-162.

Elbers, A.R.W., Van der Spek, A.N., Van Rijn, P.A., 2009. Epidemiologic characteristics of bluetongue virus serotype 8 laboratory-confirmed outbreaks in the Netherlands in 2007 and a comparison with the situation in 2006. Prev. Vet. Med. 92, 1-8.

Elbers, A.R.W., de Koeijer, A.A., Scolamacchia, F., Van Rijn, P.A., 2010. Motives of commercial livestock farmers and hobby holders to vaccinate during a voluntary vaccination campaign against Bluetongue virus serotype 8 in 2008-2009 in the Netherlands. 
Vacc. 29, 2473-2481.

Elbers, A.R.W., R. Meiswinkel, 2014 .Culicoides (Diptera: Ceratopogonidae) host preferences and biting rates in the Netherlands: Comparing cattle, sheep andthe black-light suction trap. Veterinary Parasitology 205 (2014) 330–337

Erasmus, B.J., 1975. Bluetongue in sheep and goats. Aust. Vet. J. 51, 65-170.

European regulation 1266/2007, 2007. on implementing rules for Council Directive 2000/75/EC as regards the control, monitoring, surveillance and restrictions on movements of certain animals of susceptible species in relation to bluetongue. 
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/en/oj/2007-/l_283/l_28320071027en00370052.pdf, accessed on 12-06-2010.

Flannery, J., Sanz‐Bernardo, B., Ashby, M., Brown, H., Carpenter, S., Cooke, L., Corla, A., Frost, L., Gubbins, S., Hicks, H., Qureshi, M., Rajko‐Nenow, P., Sanders, C., Tully, M., Bréard, E., Sailleau, C., Zientara, S., Darpel, K. and Batten, C. 2019. Evidence of reduced viremia, pathogenicity and vector competence in a re‐emerging European strain of bluetongue virus serotype 8 in sheep. Transboundary and Emerging Diseases, online 20 January 2019, doi: 10.1111/tbed.13131

Galleau, S., Hamers, C., Blosse, A., Bolon, A., Blanchet, M., Goutebroze, S. 2009. Can vaccination prevent transplacental transmission of BTV-8. In proceedings of Epizone, 3rd  edition. 12-15 May 2009 Antalya, Turkey.

Gerdes, G.H., 2004. A South African overview of the virus, vectors, surveillance and unique features of bluetongue. Vet. Ital. 40, 39–42.

Gerry A.C., Mullens B.A., 2000. Seasonal abundance and survivorship of Culicoides sonorensis (Diptera: Ceratopogonidea) at a southern California dairy, with reference to potential Bluetongue virus transmission and persistence. 
J. of medical entomol. 37:675-688.

Gerry, A., Mullens, B., MacLachlan, N.J., Mecham, J., 2001. Seasonal transmission of bluetongue virus by Culicoides sonoresis (Diptera: Ceratopogonidae) on a southern California dairy and evaluation of vectorial capacity as a predictor of virus transmission. 
J. Med. Entomol. 38, 197-209

Gerbier, G., Baldet, T., Hendrickx, G., Mintiens, K., Elbers, A., Staubach, C., Modelling local dispersal of bluetongue virus serotype 8 using random walk. Prev. Vet. Med. 87, 119-130.

Gibbs, E.P., Greiner, E.C., 1994. The epidemiology of bluetongue. Comp. Immunol. Mic. and Infect. Dis. 17, 197-206.

Giovannini, A., Calistri, P., Nannini, D., Paladini, C., Santucci, U.,  Patta, C., Caporale, V., 2004. Bluetongue in Italy: Part II. Vet. Ital. 40, 252-259.

Green, A.L., Dargatz, D.A., Schmidtmann, E.T., Herrero, M.V., Seitzinger, A.H., Ostlund, E.N., Wagner, B.A., Moser, K.M., Wineland, N.E., Walton, T.E. 2005. 
Risk factors associated with herd-level bluetongue virus exposure of cattle in Nebraska, North Dakota, and South Dakota. American Journal of Veterinary Research. 66: 853-860.

Gubbins, S., Carpenter, S., Baylis, M., Wood, J.L.N., Mellor, P.S., 2008. Assessing the risk of bluetongue to UK livestock: uncertainty and sensitivity analysis of a temperature-dependent model for the basic reproduction . 
J. R. Soc. Interface 5:363-371.

Gubbler, D.J., 1991. Insects in Disease transmission. In: Gubbler, D.J., 1998. Resurgent vector-borne diseases as a global health problem. Em. Infect. Dis. 4, 442-450.

Hartemink, N.A., Purse, B.V., Meiswinkel, R., Brown, H.E., de Koeier, A., Elbers, A.R.W., Boender, G. J., Rogers, D.J., Heesterbeek, J.A.P., 2009. 
Mapping the basic reproduction  (R0) for vector-borne diseases; a case study on bluetongue virus. Epidem. 1:153-161.

Jubb, K.V.F., Kennedy, P.C., 1970. Bluetongue. In pathology of domestic animals. New York Academic press. 2, 10-14.

Koeijer de, A.A., Elbers, A.R.W., 2008. Modelling of vector-borne diseases and transmission of bluetongue virus in North-West Europe. 
In: Emerging pests and vector-borne diseases in Europe. Wageningen Academic Publishers, Wageningen, pp. 99-112.

Haresnape, J.M., Taylor, W.P., Lungu, S.A.M., 1988. The epidemiology of blueto ngue in Malawi. Epidemiol. Infect. 100, 493-499.

Hofmann, M.A., Renzullo, S., Mader, M., Chaignat, V., Worwa, G., Thuer, B., 2008. Genetic characterization of Toggenburg orbivirus a new bluetongue virus, from goats, in Switzerland. Em. Infect. Dis. 14, 1855-1861.

Hoogstrall, H., 1979. The epidemiology of tick- born Criemen-Congo Hemorrhagic fever in Asia, Europe and Africa. L. Med. Entamol. 15, 307-417.

Howell, P.G., Verwoerd, D.W., 1971. Bluetongue virus. In: S. Gard, C. Hallaver and K.F. Meyer, Editors, Virology monographs, Vol 9 springer Verlag, New York, 35-70.

Hutcheon, D., 1881. Fever of epizootic catarrh. Rept. Coll. Vet. Surg. 12.Laughlin, L.W., Meegan, J.M., Strausbauch, L.J., Morens, D.M., Watten, R.H., 1979. 
Epidemic Rift Valley Fever in Egypt : obserbvations of the spectrum of human illness. Tropical Medicine and hygiene, 73, 630-633.

Kramps, J.A., Van Maanen, K., Mars, M.H., Popma, J.K., Van Rijn, P., 2008. Validation of a commercial ELISA for the detection of bluetongue virus (BTV)-specific antibodies in individual milk samples of Dutch dairy cows. Vet. Mic. 130, 80-87.

Le Gal, M.C., Dufour, B., Geoffroy, E., Zanella, G., Moutou, F., Milleman, Y., Rieffel, J.N., Pouilly, J.N., 2008. Bluetongue virus serotype 8 in the Ardennes in 2007. Vet. Rec. letter 29 November 2008.

LNV, 2006a. Regulation TRCJZ/2006/2750 regarding bluetongue restriction zones in 2006. http://www.minlnv.nl/portal/page?_pageid=116,1640321&_dad=portal&_schema=PORTAL&p_file_id=16106. Accessed  on 17-05-2010.

Meiswinkel, R., Goffredo, M., Dijkstra, E.G.M., Ven van der, I.J.K., Baldet, T., Elbers, A., 2008. Endophily in Culicoides associated with BTV-infected cattle in the province of Limburg, south-eastern Netherlands, 2006. Prev. Vet. Med. 87, 182-195.

LNV, 2006b. Bluetongue monitoring and surveillance in the Netherlands. Dutch ministry of agriculture, nature and fisheries, www.minlnv.nl/txmpub/files/?p_file_id=16706 accessed on 22-09-2010.

MacLachlan, N.J., Osburn, B.I., 1983. Bluetongue virus-induced hydranencephaly in cattle. Vet. Pathol. 20, 563-573.

Maclachlan, N.J., Conley, A.J., Kennedy, P.C., 2000. Bluetongue and equine viral arteritis viruses as models of virus-induced fetal injury and abortion. Anim. Reprod. Sci. 60-61, 643-651.

MacLachlan, N.J., 2004. Bluetongue: pathogenesis and duration of viraemia. Vet. Ital. 40, 462-467.

Marfin, A.A., Petersen, L.R., Eidson, M., Miller, J., Hadler, J., Farello, C., 2001. Widespread West Nile virus activity, Eastern United States, 2000. Emerg. Infect. Dis. 7, 730–735.

Mars, M.H., Van Maanen, C., Vellema, P., Kramps, J.A., Van Rijn, P. A., 2010. Evaluation of an indirect ELISA for detection of antibodies in bulk milk against bluetongue virus infections in the Netherlands. Vet. Mic. In press.

Mastroyanni, M., Axiotis, I., Stoforos, E., 1981. Study of the first outbreak of bluetongue disease in sheep in Greece. Bull. Hell. Vet. Ass. 32, 138-144.

Meiswinkel, R., Baylis, M., Labuschagne, K., 2000. Stabling and the protection of horses from Culicoides bolitinos (Diptera: Ceratopogondiae), a recently identified vector of African horse sickness. Bull. Entomol. Res. 90, 509-515.

Meiswinkel, R., Paweska, J.T., 2003. Evidence for a new field Culicoides vector of African horse sickness in South Africa. Prev. Vet. Med. 60, 243–253.

Meiswinkel, R., Gomulski, L.M., Delécolle, J.-C., Goffredo, M., Gasperi, G., 2004. The taxonomy of Culicoides vector complexes-unfinished buiness. Vet. Ital. 40, 151-159.

Meiswinkel, R., Van Rijn, P., Leijs, P., Goffredo, M., 2007. Potential new Culicoides vector of bluetongue virus in northern Europe. Vet. Rec. 161, 564-565.

Meiswinkel, R., Baldet, T., De Deken, R., Takken, W., Delécolle, J.-C., Mellor, P.S., 2008a. The 2006 outbreak of bluetongue in nortern Europe- The entomological perspective. Prev. Vet. Med. 87, 55-63.

Meiswinkel, R., Goffredo, M., Leijs, P., Conte, A., 2008b. The Culicoides ‘snapshot’: A novel approach used to asses vector densities widely and rapidly during the 2006 outbreak of bluetongue (BT) in the Netherlands. Prev. Vet. Med. 87, 98-118.

Meiswinkel, R., Goffredo, M., Dijkstra, E.G.M., Ven van der, I.J.K., Baldet, T., Elbers, A., 2008c. Endophily in Culicoides associated with BTV-infected cattle in the province of Limburg, south-eastern Netherlands, 2006. Prev. Vet. Med. 87, 182-195.

Mellor, P.S., Carpenter, S., Harrup, L., Baylis, M., Mertens, P.P.C., 2008. Bluetongue in Europe and the Mediterranean Basin: History of occurrence prior to 2006. Prev. Vet. Med. 87, 4-20.

Menzies, F.D., McCullough, S.J., McKeown, I.M., Forster, J.L., Jess, S., Batten, C., Murchie, A.K., Gloster, J., Fallows, J.G., Pelgrim, W., Mellor, P.S., Oura, C.A.L., 2008. 
Evidence for transplacental and contact transmission of bluetongue virus in cattle. Vet. Rec. 163, 203-209.

Mertens, P.P., Diprose, J., Maan, S., Singh, K.P., Attoui, H., Samuel, A.R., 2004. Bluetongue virus replication, molecular and structural biology. Vet. Ital. 40,426-437.

Mintiens K., Méroc, E., Faes, C, Cortiñas Abrahantes, J., Hendrickx, G., Staubach, C., Gerbier, G., Elbers, A.R.W., Aerts, M., De Clercq, K., 2008. 
Impact of human interventions on the spread of bluetongue virus serotype 8 during the 2006 epidemic in north-western Europe. Prev. Vet. Med. 87, 145–161.

Mullens, B.A., Gerry, A.C., Velten, R.K., 2001. Failure of a permethrin treatment regime to protect against bluetongue virus. J. of Vet. Entomol. 38, 760-762.

Mo, C.L., Thompson, L.H., Homan, E.J., Oviedo, M.T., Greiner, E.C., González, J., Sáenz, M.R., 1994. Bluetongue virus isolations from vectors and ruminants in Central America and the Caribbean. 
Interamerican Bluetongue Team. Am J Vet Res. 55, 211-216.

Moorman, R., 2008. Research programme emerging vector-borne viral diseases at the central veterinary institute. In: proceedings symposium everging vector borne viral diseases on the 28th of November 2008, Lelystad, The Netherlands.

Muskens, J., Van Wuijckhuise, L., Van Rijn, P., Vellema, P., 2010. Monitoring BTV-8 virus circulation in 2009, in Dutch. Project 2080028, GD Deventer, the Netherlands.

Nevill, E.M., 1971. Cattle and Culicoides biting midges as possible overwintering hosts of bluetongue virus. Onderstepoort J. of Vet. Res. 38, 65-72.

Nomikou, K., Mangana-Vougiouka, O., Panagiotatos, D.E., 2004. Overview of bluetongue in Greece. Vet. Ital. 40, 108-115.

Paweska, J.T., Venter, G.J., Mellor, P.S., 2002. Vector competence of South African Culicoides species for bluetongue virus serotype 1 (BTV-1) 
with special reference to the effect of temperature on the rate of virus replication in C. imicola and  C. bolitinos (Diptera:Ceratopogonidae). Med. And Vet. Entomol. 16, 10-21.

O’Connell, L., 2002. Entomological aspects of the transmission of arboviral diseases by Culicoides biting midges. PhD, thesis, University of Bristol.

OIE, 2010a. OIE listed diseases

http://www.oie.int/eng/maladies/en_classification2010.htm?e1d7, accessed on 31-08-2010.

OIE, 2010b. Disease distribution maps: Bluetongue.

http://www.oie.int/wahis/public.php?page=disease_status_map&disease_type=Terrestrial&disease_id=9
&disease_category_terrestrial=0&empty=999999&
disease_category_aquatic
=0&disease_serotype=0&sta_method=semesterly&selected_start_year=2010
&selected_report_period=1&selected_start_month
=1&page=disease_status_map&date_submit=OK, accessed on 15-05-2010.

OIE, 2010c. Terrestrial Animal Health code, Chapter 8.3. Bluetongue. www.oie.int/eng/normes/mcode/en_chapitre_1.8.3.pdf, 
accessed on 23-09-2010.

Özer, N., 2005. Emerging vector-borne diseases in a changing environment. Turk. J. Biol. 29, 125-135.

Parsonon, I.M., 1990. Pathology and pathogenesis of bluetongue infections. Curr. Top. Microbiol. Immunol. 162, 119-141.

Pritchard, L.I., Sendow, I., Lunt, R., Hassan, S.H., Kattenbelt, J., Gould, A.R., Daniels, P.W., Eaton, B.T., 2004. Genetic diversity of bluetongue viruses in South East Asia. Virus Res. 101, 193-201.

Purse, B.V., Nedelchev, N., Georgiev, G., Velveva, E., Boorman, J., Veronesi, E., Carpenter, S., Baylis, M., Mellor, P.S., 2206. Spatial and temporal distribution of bluetongue and its Culicoides vecors in Bulgaria. Med. Vet. Entomol.. 20, 335-344.

Tabachnik, W., 2004. Culicoides and the global epidemiology of bluetongue virus infection. Vet. Ital. 40, 145-150.

Toussaint, J.F., Vandenbussche, F., Mast, J., Demeestere, L., Goris, N., Van Dessel, W., Vanopdenbosch, E., Kerkhofs, P., Zientara, S., Sailleau, C., Czaplicki, G., Depoorter, G., Dochy, J.M., De Clercq, K., 2006. Bluetongue in northern Europe. Vet.

 Rec. 159, 327.

Saegerman, C., Mellor, P., Uyttenhoef, J-B. H., Kirschvink, N., Haubruge, E., Delcroix, P., Houtain, J-Y., Pourquier, P., Vandenbussche, F., Verheyden, B., De Clercq, K., Czaplicki, G., 2010. The Most Likely Time and Place of Introduction of BTV8 into Belgian Ruminants. Plos One, http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0009405;jsessionid=
3CC91B1C7D02B4C85883721168D3AB75, accessed on 23-05-2010.

Santman-Berends, I.M.G.A., Stegeman, J.A., Vellema, P., Schaik van, G., 2013. Estimation of the reproduction ratio (R(0)) of bluetongue based on serological field data and comparison with other BTV transmission models. Prev. Vet. Med. 108, 276-284.

Santman-Berends, I.M.G.A., Hage, H., Lam, T.J.G.M., Sampimon, O.C., Schaik van, G., 2010. The effect of bluetongue virus serotype 8 on milk production and somatic cell count in Dutch dairy cows in 2008. J. Dairy Sci. 94, 2476-2484.

Santman-Berends, I.M.G.A., Schaik van, G., Bartels, C.J.M., Stegeman, J.A., Vellema, P., 2010. Mortality attributable to bluetongue virus serotype 8 infection in Dutch dairy cows. Vet. Mic. 148, 183-188.

Santman-Berends, I.M.G.A., Hage, J.J., Rijn van, P.A., Stegeman¬, J.A., Schaik van, G., 2010. 
BTV-8 in Dutch cows in 2008; fertility performance and the infection status of the offspring. Theriogenology. 74, 1377-1384.

Santman-Berends, I.M.G.A., Bartels, C.J.M., van Schaik, G., Stegeman, J.A., Vellema. P., 2010. 
The increase in seroprevalence of bluetongue virus (BTV) serotype 8 infections and associated risk factors in Dutch dairy herds, in 2007. Vet. Mic. 142:268-275.

Santman-Berends, I.M.G.A., van Wuijckhuise, L., Vellema, P., van Rijn, P. A., 2009. 
Vertical transmission of bluetongue virus serotype 8 virus in Dutch dairy herds in 2007. Vet. Mic. 141:31-35.

Savini, G., Goffredo, M., Monaco, F., De Santis, P., Meiswinkel, R., 2003. Transmission of bluetongue virus in Italy. Vet. Rec. 152, 119. SCoFCAH, 2007. Presentations European countries December 2006. http://www.knmvd.nl/resources/AMGATE_7364_1_TICH_R34591068822708//, accessed on 17-05-2010.

Shimshony, A., 2004. Bluetongue in Israel: a brief historical overview. Vet. Ital. 40, 116-118.

Spreull, J., 1905. Malarial catarrhal fever (bluetongue) of sheep in South Africa. J. Comp. Pathol. Therapy 18, 321-337.

Sreenivasulu, D., Subba Rao, M.V., Reddy, Y.N., Gard, G.P., 2004. Overview of bluetongue disease, viruses, vectors, surveillance and unique features: the Indian subcontinent and adjacent regions. Vet. Ital. 40, 73-77.

Stallnecht, D.E., Howerth, E.W., 2004. Epidemiology of bluetongue and epizootic disease in wildlife: surveillance methods. Vet. Ital. 40, 203-207.

Van Schaik, G., Berends, I.M.G.A., Van Langen, H., Elbers, A.R.W., Vellema, P., 2008. Seroprevalence of bluetongue serotype 8 in cattle in the Netherlands in spring 2007, and its consequences. Vet. Rec. 163, 441-444.

Van Wuijckhuise, L., Dercksen, D., Muskens, J., Bruijn de , J., Scheepers, M., Vrouenraets, R., 2006. Bluetongue in the Netherlands; description of the first clinical cases and differential diagnosis. Common symptoms just a little different and in too many herds. Tijdschr. Diergeneeskd. 131, 649-654.

Van Wuijckhuise, L., Bartels, C., Wouda, W., Kock, P., 2007. Cattle health surveillance in the Netherlands (2). In proceedings of the Interanational conference of the Canadian Association of Veterinary Epidemiology and Preventive Medicine, 6-15 June 2007, Edmonton Canada.

Vellema, P., 2008. Bluetongue in sheep: question marks on bluetongue serotype 8 in Europe. Small Ruminant Res. 76, 141-148.

Venter, G.J., Paweska, J.T., Van Dijk, A.A., Mellor, P.S., Ick, W.J.T., 1998. Vector competence pf Culicoides bolitinos and C. imicola for South African bluetongue virus serotypes 1, 3 and 4. Med. and Vet. Entomol. 12, 378-385.

Velthuis, A.G.J., Saatkamp, H.W., Mourits, M.C.M., de Koeijer, A.A., Elbers, A.R.W., 2009. 
Financial consequences of the Dutch bluetongue serotype 8 epidemics of 2006 and 2007. Prev. Vet. Med. 93, 294-304.

Wäckerlin, R., Eschbaumer, M., König, P., Hoffmann, B., Beer, M., 2010. Evaluation of humoral response and protective efficacy of three inactivated vaccines against bluetongue virus serotype 8 one year after vaccination of sheep and cattle. Vacc. 28, 4348-4355.

Walton., T.E., 2004. The history of bluetongue and a current global overview. Vet. Ital. 40, 31-31.

Ward, M.P., Thurmond, M.C., 1995. Climatic factors associated with risk of seroconversion of cattle to bluetongue viruses in Queensland. Prev. Vet. Med. 24, 129-136.

Williamson S., Woodger, N., Darpel, K., 2008. Differential diagnosis of bluetongue in cattle and sheep. In practice 30, 242-251.

Wouda, W., Roumen, M.P.H.M., Peperkamp, N.H.M.T., Vos, J.H., Van Garderen, E., Muskens, J., 2008. Hydranencephaly in calves following the bluetongue serotype 8 epidemic in the Netherlands. Vet. Rec. 162:422-423.

Zhang, N., MacLachlan, N.J., Bonneau, K.R., Zhu, J., Li, Z., Zhang, K., Zhang, F., Xia, L., Xiang, W., 1999. Identification of seven serotypes of bluetongue virus from the people’s Republic of China. Vet. Rec. 145, 427-429.

Terug naar het begin van dit artikel

Bijlage: foto's rund

Terug naar het begin van dit artikel