Diersoort

Kip, leghennen

Anamnese

Hennen krabben naar de ogen, lijken blind en de eiproductie is verlaagd.

Bevindingen tijdens sectie

De hennen hadden beiderzijds een geringe oppervlakkige schade (erosie) van het hoornvlies (cornea). De erosie was steeds centraal in het oog (zie afbeelding 1).

Vervolgonderzoek

Microscopisch vervolgonderzoek op de ogen toonde een erosie van de cornea aan. Een aanvullende histologische kleuring (Von Kossa*) toonde aan dat er mineralisatie was van de basaalmembraan, wat bekend staat als ‘calcific band keratopathy’ (zie afbeelding 2). Bij pluimvee is dit beeld suggestief voor cornea-erosie door blootstelling aan hoge gehaltes ammoniakdampen.
_{* Histologische kleuringstechniek die wordt gebruikt om de aanwezigheid van mineralen, met name calcium, in weefselmonsters aan te tonen.}

Afbeelding 1. Centraal in het oog is een erosie van de cornea (hoornvliesschade) zichtbaar (Bron: GD)

Afbeelding 2. Met de Von Kossa-kleuring wordt onder de microscoop een band calcium (pijl) als donker materiaal zichtbaar op het hoornvlies, ter plaatse van de erosie. Het epitheel (*) van het hoornvlies laat los (Bron: GD)

Schade door ammoniakgas bij pluimvee

Ammoniakgas wordt geproduceerd bij de afbraak van urinezuur door bacteriën. Urinezuur is de witte fractie die in de mest van kippen kan worden gezien. De bacteriën die deze omzetting veroorzaken, gedijen goed in vochtige pluimveemest. Met name bij koude periodes, wanneer de ventilatie wordt beperkt om warmte binnen de stal te houden of de afstelling van de ventilatie niet goed staat vanwege bijvoorbeeld een groot verschil tussen dag- en nachttemperatuur, kunnen hoge concentraties ammoniak aanwezig zijn. Als dit bijvoorbeeld enkel in de nacht plaatsvindt, dan kan het gebeuren dat de pluimveehouder, die de stallen overdag bezoekt, niet doorheeft dat het stalklimaat niet op orde is. Verhoogde ammoniakconcentraties van 25-30 ppm kunnen al schade toebrengen aan het mucociliaire apparaat van de bovenste luchtwegen en worden in verband gebracht met lagere prestaties van het koppel. Bij concentraties boven de 50 ppm zal de voeropname afnemen. Pas bij zeer hoge concentraties (meer dan 75 of zelfs 100 ppm) ontstaan de oogletsels zoals te zien is in afbeelding 1. Dit gaat gepaard met conjunctivitis (ontstoken oogslijmvlies) en in ernstige gevallen kunnen soms geringe bloedingen in de luchtpijp en bronchiaalboom worden gezien. De aandoening is pijnlijk en hennen proberen hun cornea te beschermen door de ogen zoveel mogelijk te sluiten. Hierdoor wordt enkel het centrale stuk van de cornea, dat niet bedekt is door de oogleden, aangetast. Als de dieren lange tijd aan hoge concentraties worden blootgesteld, kan de cornea-erosie (beschadiging) overgaan in een cornea-ulceratie (hoornvlieszweer).