Om dieren gezond te houden, is schoon en smakelijk drinkwater belangrijk. Maar wat is goed? GD heeft kwaliteitseisen en normen opgesteld waaraan drinkwater voor dieren moet voldoen. Wateronderzoek kan de geschiktheid van het water voor uw dieren bepalen. Uitgangspunten hierbij zijn: het water is smakelijk, het is niet schadelijk, het water kan de plek waar de dieren drinken goed bereiken en er is voldoende water beschikbaar.
Smaak drinkwater dieren
Smakelijkheid is een relatief begrip. De smakelijkheid van het drinkwater wordt in volgorde van belangrijkheid beïnvloed door ijzer, zouten en organische stoffen.
Smakelijk water betekent dat het drinkwater weinig ijzer, zouten of organische stoffen bevat. Zijn dieren eenmaal aan bepaald water gewend, dan vinden ze dit meestal lekker en drinken ze dit water in de regel goed. Voorwaarde is wel dat de gehalten binnen de normen zijn. Bij een snelle verandering van het gehalte aan ijzer, hardheid en zouten kan de wateropname teruglopen. Maar ook als de hardheid erg laag is, kan het water als minder lekker worden beschouwd.
Schadelijkheid drinkwater dieren
De schadelijkheid van water wordt bepaald door de aanwezigheid van chemische stoffen en/of door schadelijke micro-organismen. In water dat niet schadelijk is zitten weinig of geen stikstofverbindingen. Stikstofverbindingen zijn ammonium, nitriet en nitraat en ontstaan bij de afbraak van organische stof. In de winterperiode hopen die zich op in de sloten, vooral nitriet. Nitriet zorgt voor minder zuurstoftransport in het dier. Hoge gehalten aan zouten in het water kunnen schadelijk zijn, met name natrium is schadelijk. Met name varkens en pluimvee zijn hiervoor gevoelig. Van de zwavelcomponenten zijn vooral sulfaat en sulfide van belang. Sulfide is zeer giftig. Zware metalen komen normaal gesproken in het grond- en oppervlaktewater niet voor in concentraties die schadelijk zijn voor dieren. Indien verontreinigingen worden verwacht, is onderzoek naar zware metalen zinvol. Maar ook bij zeer zacht water in combinatie met metalen leidingen, kan het nuttig zijn om onderzoek te doen naar zware metalen in drinkwater.
Waterkwaliteit op de drinkplaats
Bronwater dat aanvankelijk geschikt is als drinkwater, kan na verloop van tijd ongeschikt worden. De bron kan bijvoorbeeld besmet raken met bacteriën. Ook kan het leidingstelsel in de stal vervuild raken, bijvoorbeeld via de vlotterbak en een watersysteem met communicerende vaten. Hierdoor kunnen giftige stikstofverbindingen in het water komen. Hetzelfde geldt voor leidingwater: dit is altijd geschikt als drinkwater, maar kan in de stal vervuild raken. De vorming van biofilm in tyleenleidingen vormt hierbij een groot risico.
Het totaal kiemgetal geeft een indruk van de algemene hygiëne van het water. Het E. coli-getal wordt bepaald om eventuele faecale besmetting vast te stellen. Een toevoeging aan het drinkwater (bijvoorbeeld medicatie) kan ervoor zorgen dat gisten en schimmels in de leidingen gaan groeien. Indien er meer dan 10.000 gisten en schimmels aanwezig zijn per mL, duidt dit op een microbiologische verontreiniging van het water en wordt afgeraden het water te gebruiken als drinkwater voor dieren.
Beschikbaarheid drinkwater dieren
Het is belangrijk dat het water ongeremd door de leidingen en vrij en ongehinderd uit de nippels of andere kranen kan stromen. Echter, in de leidingen kunnen als gevolg van oxidatie, ijzer en/of mangaan neerslaan. Ook kunnen hogere concentraties aan ijzer en hardheid in het water gevolgen hebben voor medicatie via drinkwater. Er ontstaat dan een neerslag, waardoor het medicijn minder werkzaam wordt. Bovendien raken de leidingen verstopt of nippels of kranen gaan lekken. Daarnaast kan een biofilm in de leidingen ontstaan: bacteriën en andere micro-organismen zitten dan als een soort tandplak aan de binnenkant van de leidingen. Dit kan leiden tot een matige of slechte wateraanvoer en –kwaliteit bij de drinkpunten.
Het is van belang om voldoende drinkpunten, met een goede watertoevoer en bereikbaarheid van de nippel of drinkbak te hebben voor het aantal aanwezige dieren per hok of per stal, om zo een optimale wateropname te kunnen waarborgen.