Afrikaanse varkenspest is een meldingsplichtige ziekte ingevolge artikel 15 van de Gezondheids- en Welzijnsziekte voor Dieren. Elke klinische verdenking moet via het Landelijk meldpunt voor bestrijdingsplichtige dierziekten worden gemeld bij de NVWA: 045 - 546 31 88. Bij afhandeling van verdenkingen en bij de bestrijding zijn de NVWA-draaiboeken het uitgangspunt en zijn de dan geldende regelgeving en instructies van de NVWA leidend.
De ziekte gaat in gedomesticeerde varkens gepaard met hemorragieën, hoge koorts en acute sterfte. In Afrikaanse bosvarkens (Potamochoerus porcus) en wrattenzwijnen (Phacochoerus africanus) kan het virus persistent aanwezig zijn, zonder klinische verschijnselen. Dit in tegenstelling tot wilde zwijnen (Sus scrofa) en gedomesticeerde varkens (Sus scrofa domestica), waar de ziekte hoge sterfte kan veroorzaken. Meestal resulteert AVP in grote economische verliezen, als gevolg van een hoge letaliteit. Tegen AVP is geen vaccin voorhanden. AVP is gerapporteerd in nagenoeg alle landen ten zuiden van de Sahara. In Europa is de ziekte endemisch op Sardinië en in de Kaukasus en WestRusland. Sinds 2014 zijn uitbraken gemeld in varkens en wilde zwijnen in Oost-Europa, namelijk de Baltische staten, Polen, Wit-Rusland, Oekraïne, Hongarije, Bulgarije, Moldavië, Servië, Slowakije, Tsjechië, België en in 2020 ook in Griekenland. Sinds is 2018 de ziekte vastgesteld in China en andere Aziatische landen zoals Vietnam, Cambodja, de Filippijnen, Vietnam, Laos, Cambodja, Myanmar, Oost-Timor en Noord- en Zuid-Korea.
Direct naar:
Ziekteverwekker
Het Afrikaanse Varkenspestvirus is een complex DNA-virus. Het virus is zeer resistent tegen zowel een hoge (< 13) als een lage (> 4) pH. Het virus blijft lang infectieus in rauwe, bewerkte en diepgevroren (vlees-)producten (< 70°C) en in opgeslagen bloedserum.
Pathologisch onderzoek
Sectie toont uitgebreide bloedingen in bijna alle organen met gemarmerde lymfeklieren, opvallende miltzwelling en infarcten, longoedeem en maagontsteking.
Laboratoriumonderzoek
Antistoffen kunnen aangetoond worden met bloedonderzoek (ELISA-test). Het virus zelf kan aangetoond worden met een PCR-test. Daarvoor is allerlei weefsel geschikt: bloed, milt, beenmerg. Besmette varkens scheiden landurig virus uit, dus het virus is ook lange tijd aantoonbaar in besmette varkens.
Differentiaaldiagnose
AVP vertoont veel gelijkenis met klassieke varkenspest. Beide ziekten kunnen bij een eerste uitbraak een acuut beeld laten zien. Daarnaast kan bij de symptomen worden gedacht aan PDNS, acute salmonellose en aan vlekziekte.
Aanvoer van dieren
De belangrijkste verspreider van AVP is het varken. Aanvoer van varkens is daarom het grootste risico.
Via vlees(-producten) en slachtafval
In varkensvlees, vleesproducten en slachtafval (swill) kan het virus na enkele maanden nog actief zijn en in bevroren vlees zelfs enkele jaren.
Het voeren van keukenafval (swill) aan varkens is verboden in Nederland.
Indirect contact
In mest maar ook in speeksel, sperma en urine kan AVP-virus voorkomen. Verspreiding via niet gereinigde vrachtwagens maar ook via gebruiksmaterialen is altijd een risico. Hygiënemaatregelen om het virus buiten een bedrijf te houden zijn dan ook zeer belangrijk. Het is niet beschreven dat AVP-virus ook via de lucht verspreid kan worden. Huisdieren en ongedierte kunnen het virus verslepen. In Afrika verspreiden zachte teken het virus, maar de harde Europese teken verspreiden het virus niet. Verspreiding door vogels is niet waarschijnlijk.
Wilde zwijnen
Wilde zwijnen zijn net zo gevoelig voor AVP als gedomesticeerde varkens. In Nederland is de kans op contact tussen wilde en gehouden varkens klein, maar in landen met veel kleine ‘backyard’ farms is dat risico veel groter. Ook het meenemen naar Nederland van in het buitenland geschoten wilde zwijnen kan riskant zijn.
Terug naar het begin van dit artikel
Aanpak
AVP is een aangifteplichtige ziekte. De aanpak van AVP is wettelijk vastgelegd in het draaiboek van de NVWA.
Preventie
Tot op heden is er geen effectief vaccin.
Therapie
Een therapie tegen Afrikaanse varkenspest bestaat niet.
GD assisteert de overheid in geval van verdenking op of bij bestrijding van een uitbraak van AVP. De afdeling pathologie van GD is extra alert op verschijnselen van AVP bij varkens die voor sectie naar GD ingezonden worden. Van alle naar GD ingezonden gestorven varkens gaan de tonsillen voor onderzoek op AVP en klassieke varkenspest naar het laboratorium van WBVR. GD verzorgt voorlichting over de preventie van AVP via publicaties in de GD-magazines en op de website en door middel van lezingen voor varkenshouders, dierenartsen, voorlichters en jagers. Bloedmonsters (EDTA of heparine) die door dierenartsen worden ingezonden naar het WBVR om varkenspest uit te sluiten, worden zowel op klassieke als op Afrikaanse varkenspest onderzocht.
Terug naar het begin van dit artikel