Niet goed verklaren
In het voorjaar van 2022 hadden ze meer lammeren met diarree. “Er bleven er ook meer liggen. Achteraf denk ik dat dit kwam doordat de focus toen iets meer op het inmelken van de nieuwe draaimelkstal lag”, kijkt Beumer terug. Ze stuurden enkele dode dieren in voor sectie bij GD. Daar kwam uit dat de koperwaarden in de lever te hoog waren. “Wel 1200 ppm (mg/kg droge stof)”, vertelt Lars. Dat terwijl er boven de 500 ppm al leverschade kan ontstaan.
De melkgeitenhouders wilden graag weten hoe dit kon. Daarom kwam het project van GD, om inzicht te krijgen in koperstapeling in levers van het ongeboren geitenlam, de absorptie van mineralen tijdens de melkfase en interactie tussen moederdier en ongeboren lam, als geroepen.
Dieren insturen
In het najaar van 2022 stuurden de melkgeitenhouders weer dieren in, nu in het kader van het koperproject. “Het ging om enkele gestorven hoogdrachtige geiten, doodgeboren lammeren en gestorven lammeren van vier tot zes weken oud”, vertelt Lars. “Door de levers van de dieren te onderzoeken, konden ze zien hoeveel koper erin was opgeslagen.”
Er werd gekeken naar mogelijk verband tussen de koperleverwaarden van moederdier en ongeboren lammeren, het verschil tussen leverkoperwaarden van ongeboren vruchten van eenzelfde moederdier en de relatie tussen koperopname en koperleverwaarden bij uitgevallen lammeren tot spenen. Eddie: “Er is ook onderzoek gedaan op ons bedrijf naar zaken waaruit de dieren koper zouden kunnen opnemen. Ze wilden alles weten: wat we voeren, hoe ons water is, noem maar op.”
Koperleiding
Het water bleek mogelijk een boosdoener te zijn. “We hebben nog een stuk koperwaterleiding op het bedrijf, dat naar de wasbak in de lammerstal leidt. We hadden een aantal keren melkpoeder voor de pasgeboren lammeren met dat water aangemaakt. Dat heeft mogelijk problemen veroorzaakt.” Uit monstername van water uit die kraan bleek inderdaad dat het kopergehalte te hoog was.
Nu letten vader en zoon er goed op dat dit water niet weer voor de lammeren wordt aangewend. Voor de zekerheid is, enige tijd later, nogmaals een monster genomen. Ook daarin was teveel koper aanwezig. “Ook al gebruiken we dat water alleen nog om onze handen te wassen, toch willen we die koperleiding gaan vervangen”, stelt Eddie.
‘Ik kan me goed voorstellen dat de lammeruitval te maken had met een koperoverschot’
Combinatie van factoren
Het blijft volgens de melkgeitenhouder heel lastig om te zeggen waar het probleem nu feitelijk ligt. “De lammeren krijgen via een aantal bronnen koper binnen. Via het moederdier, via het melkpoeder, het water en later door de brok. Want daar wordt ook koper aan toegevoegd”, stelt Beumer, die zeker benieuwd is naar de uitkomsten van het koperstapelingsproject.
“Ja, daarom doe ik mee, omdat je hoopt dat er wat uitkomt”, stelt hij. “Ik kan me goed voorstellen dat de lammeruitval die we hebben gehad, te maken had met een koperoverschot. Als dat zo is, zullen we daarop gaan schakelen. Want niets doen is geen optie.”