Veelgestelde vragen

Het inbouwen van het  spoorelement selenium (Se) in de koe kan zes tot acht weken duren. Het meten van de seleniumvoorziening via het rantsoen kan binnen een week na een rantsoenwijziging, door middel van de bepaling van het seleniumgehalte in het bloed via Pakket Spoorelementen. Het bepalen van de seleniumvoorraad in het dier (via een GSH-Px-bepaling in bloed) na een rantsoenwijziging of een wijziging in mineralenverstrekking is pas zinvol na zes tot acht weken. Anders gaat u als het ware uw oude rantsoen meten. 

Het meten van mineralen in melk kan wel heel snel. In melk wordt namelijk gemeten wat er op dát moment opgenomen wordt. In tankmelk kan binnen een week na een verandering duidelijk worden of de mineralenverstrekking aan de koppel melkkoeien voldoende is.  

De beste manier van mineralen verstrekken is voor ieder bedrijf anders. De keuze is afhankelijk van bijvoorbeeld de grondsoort, voedermiddelen en de bedrijfsvoering. De toediening van de juiste hoeveelheid mineralen kan op allerlei manieren, zoals via mengsels, bolussen, likblokken en meststoffen. Maar ook in krachtvoer zitten veel mineralen. Iedere variant heeft een verschillende samenstelling en varieert in prijs. Het belangrijkste is te kiezen voor een methode die past bij het bedrijf en een samenstelling die aansluit bij de rest van het rantsoen. Het ene middel bevat vooral zout, terwijl het andere middel alle spoorelementen en vitaminen bevat. Sommige veehouders kunnen met een simpeler mengsel af of met minder grammen per dag dan hun collega’s. 

De Mineralencheck meet via tankmelk wat een koppel melkgevende koeien heeft opgenomen aan jodium-, selenium- zink- en koper uit het rantsoen. Bovendien geeft de Mineralencheck inzicht in de fosforuitscheiding via tankmelk. De uitslag vertelt of er teveel of juist te weinig mineralen worden gevoerd.

Melkveehouders kunnen kiezen tussen 2, 4 of 6 tankmelkmetingen per jaar. De uitslag is voorzien van een gericht advies en helpt bij te sturen waar nodig. Zo kunt u een optimum bereiken, zowel financieel als qua diergezondheid

De uitslag van de Mineralencheck zegt iets over de mineralenvoorziening in het rantsoen van uw melkvee de laatste 2 tot 7 dagen. Door regelmatig tankmelkonderzoek kunt u een goede indicatie krijgen van de jodium-, selenium- zink- en kopervoorziening van uw melkvee. Bovendien krijgt u inzicht in de fosforuitscheiding via tankmelk. Op basis hiervan kunt u in samenspraak met uw voeradviseur en dierenarts eventueel het rantsoen aanpassen. 

Er zijn 3 keuze opties: 2, 4 of 6 keer per jaar de tankmelk laten onderzoeken.
Wordt er een stabiel rantsoen gevoerd of bent u gewoon nieuwsgierig naar de mineralenvoorziening, dan kunt u 2 keer per jaar onderzoeken. Zijn er regelmatig rantsoenwisselingen en/of doet u aan weidegang, dan is 4 keer per jaar voor u de beste keuze. U heeft dan u per seizoen een goede indruk van de mineralenvoorziening via voeding. Wilt u minimaal een uitslag per seizoen, direct kunnen bijsturen én op korte termijn meten of de bijsturing effect heeft, dan is het abonnement met 6 metingen per jaar geschikt voor u. Mogelijk kunnen de meetmomenten ook helpen bij uw keuze.

Met de Mineralencheck meet GD via tankmelkonderzoek wat uw koeien daadwerkelijk opnemen aan mineralen uit het voer. U krijgt inzicht in de jodium-, selenium- zink- en kopervoorziening van het melkvee, én in de fosforuitscheiding via tankmelk.
Via tankmelkonderzoek meet u de actuele opname (afgelopen week) van jodium, selenium, zink en koper uit het rantsoen. Hierdoor ziet u wat de voorziening van de volledige melkveekoppel is via voeding en kunt u tijdig bijsturen. Daarnaast kunt u door in de rantsoenberekening gebruik te maken van het werkelijke fosforgehalte in de tankmelk op uw bedrijf samen met uw adviseur(s) uw koeien beter op de norm voeren, zonder dat de diergezondheid en melkproductie door een mogelijk fosfortekort in gevaar komen. 

Voor bedrijven die gebruik maken van de Mineralencheck is het bloedonderzoek Pakket Spoorelementen Uitgebreid een ideale aanvulling om ook de actuele mineralenopname bij het jongvee en de droogstaande dieren in beeld te krijgen of om te controleren hoe het zit bij de koeien aan het einde van de lactatie. Ook kan het onderzoek op deze bedrijven ingezet worden om gerichter inzicht te krijgen bij een afwijkende uitslag van het tankmelkonderzoek en/of naar aanleiding van klachten.

Ziet u klachten bij de dieren dan is het verstandig om niet alleen de actuele mineralenopname, maar ook de seleniumvoorraad (status) van het dier te laten bepalen. Vraag hiervoor náást het Pakket Spoorelementen, het GSH-Px-onderzoek (heparine) aan.

Waarom beide bloedonderzoeken? Met de twee genoemde bloedonderzoeken meet je iets anders.  Met het ‘Pakket Spoorelementen’ meet u de korte termijn opname (afgelopen week). Hierdoor ziet u wat de actuele voorziening van individuele (niet-melkgevende) dieren is via het rantsoen en kunt u tijdig bijsturen. Met het bloedonderzoek op GSH-Px meet u de lange termijn opname (afgelopen 4-8 weken), de zogenaamde seleniumvoorraad. 
Via beide bloedonderzoeken wordt dus iets anders gemeten. Houd hier rekening mee als beide bloedonderzoeken uitgevoerd worden.

In principe zijn alle mineralen belangrijk maar het is niet zinvol om alle mineralen in melk te bepalen. 
Van mineralen als jodium, selenium, zink en koper is bekend dat er een relatie bestaat tussen het aanbod van het mineraal en het gehalte van het mineraal in de melk. De genoemde mineralen behoren overigens onder Nederlandse omstandigheden tot de mineralen waarvan het aanbod regelmatig onvoldoende is. Onderzoek van deze mineralen geeft daarmee een eerste indruk van de totale mineralenvoorziening.

GD onderzoekt de fosforuitscheiding via tankmelk omdat fosfor een essentieel mineraal is voor koeien om gezond te kunnen blijven produceren. Fosfor verlaat de koe voornamelijk via de mest en via de melk. Hoe meer fosfor via de melk de koe verlaat hoe groter de kans is, met de nieuwe normen, dat de koe onvoldoende via het voer op kan nemen. Door dit tijdig te signaleren kunt u bijsturen en gezondheidsproblemen voorkomen.

Pasgeboren kalveren kunnen een vergroting van de schildklier krijgen. Ook kunnen er slap geboren kalveren of doodgeboorten optreden. Runderen kunnen een verminderde vruchtbaarheid hebben (ook stieren) en door verminderde schildklierwerking slomer worden. Ook verminderde groei en lagere melkproductie kunnen optreden. Lees meer over jodium

Bij een overmaat aan jodium kan er een veel uitvloeiing uit de neus en ogen zijn, kunnen dieren gaan speekselen en hoesten. Daarnaast kan er een verminderde groei en melkproductie optreden en kan een dier een schilferige huid hebben.  Lees meer over jodium

Bij een tekort aan selenium krijgt een dier een verminderde weerstand. De verschijnselen zijn erg divers en variëren per bedrijf. Geboorte van slappe en mogelijk ook dode kalveren, meer mastitis, spierstijfheid, spiertrillingen, snelle ademhaling, aan de nageboorte blijven staan, soms spierscheuringen, “white muscle disease” of sterfte na plotseling veel beweging (bijvoorbeeld jongvee dat de weide in gaat en fanatiek gaat bewegen).  Lees meer over selenium

De verschijnselen van een seleniumovermaat kunnen vergelijkbaar zijn met die van een seleniumtekort. Dieren kunnen slomer worden, vermageren, ruige vacht, kaalheid, kreupel en stijf worden en klauwproblemen krijgen. Heel zelden wordt een acute vergiftiging gezien. Daarbij kunnen blindheid, speekselen, ademnood en een hartstilstand optreden. Lees meer over selenium

Verschijnselen van een koper tekort kunnen zijn: doffe haarkleur (soms een “koperbril”), verminderde conditie, verminderde melkproductie, diarree en/of verminderde vruchtbaarheid. Verder bij jongvee te weinig ontwikkeling en verdikte kogels (“zogenaamde blokvoeten”). Lees meer over koper

Verschijnselen van een zink tekort kunnen zijn: slechte eetlust en verminderde groei, verminderde weerstand en een verdikte huid (kop, poten). In het verleden kwam in Nederland ook een erfelijk zinkgebrek bij jonge kalveren voor (A 46: “Adema disease”). Lees meer over zink

Verschijnselen bij een zinkovermaat tonen zich pas bij een zeer royale zinkverstrekking (> 500 mg Zn/ kg ds). Verschijnselen van een zinkovermaat kunnen zijn: diarree, veel plassen, verlies van eetlust, meer verwerpen en meer doodgeboorte. Lees meer over zink

Voor herkauwers en zeker voor melkleverende koeien is kobalt van essentieel belang. Een goede energievoorziening en dus goede melkproductie is sterk afhankelijk van kobalt. Kobalt wordt ingebouwd in vitamine B12 en zorgt dan voor een optimale energievoorziening (vooral de glucose-huishouding). Tot nu toe wordt de bepaling van de status van kobalt indirect gemeten via vitamine B12 in serum.

Op onderstaande momenten kunt u een uitslag verwachten. Dit kan iets afwijken, omdat wij afhankelijk zijn van de leveringen die via de RMO binnenkomen. Op de uitslag staat de week van monstername genoemd.

Uitslagmomenten	Basis	Standaard	Uitgebreid
Januari/februari	x	x	x
Maart			x
Mei		x	x
Juli/augustus	x	x	x
September			x
November		x	x

Als u deelnemer bent aan één van onze tankmelkabonnementen is het niet mogelijk om te schuiven met de meetmomenten. Wilt u op een ander moment een extra meting uitvoeren, dan bieden wij losse tankmelkonderzoeken aan.

Voor jodium, selenium en zink zijn er vijf uitslagcategorieën: Tekort, Laag- normaal, Normaal, Hoog- normaal en Mogelijke overmaat. Voor koper zijn er drie uitslagcategorieën: Tekort, Mogelijk tekort en Geen aanwijzen voor een tekort.

	Tekort:	Laag normaal:	Normaal:	Hoog normaal:	Mogelijke overmaat:
Jodium	< 25	25 – 100	100 - 300	300 - 500	≥  500
Selenium	< 10	10 – 16	16 – 35	35 - 45	≥  45
Zink	<3400	3400 - 4000	4000 - 5200	5200 - 6000	≥ 6000
Koper	Tekort:	Mogelijk tekort:		Geen aanwijzingen tekort:
	< 20	20 – 35		≥  35

Er is een tekort aangetoond bij het melkvee. Hierdoor bestaat er een kans dat ook het jongvee onvoldoende mineralen krijgt. Dit is te controleren door vijf hoogdrachtige pinken te laten onderzoeken op de actuele mineralenopname. Dit kan met het Pakket Spoorelementen Uitgebreid.  

De uitslag laag-normaal kan betekenen dat er mogelijk een deel van de melkgevende dieren onvoldoende selenium krijgt. Oudmelkte koeien krijgen vaak de minste mineralen, omdat zij meestal weinig of geen krachtvoer meer krijgen. Als u meer wilt weten naar aanleiding van de tankmelkuitslag, adviseren we u om bij vijf dieren binnen deze groep bloed te laten onderzoeken op de actuele mineralen opname. Lees meer over Pakket Spoorelementen Uitgebreid

Deze uitslag kan betekenen dat er mogelijk een deel van de melkgevende dieren teveel selenium krijgt. Wilt u naar aanleiding van de afwijkende tankmelkuitslag hier meer over weten, dan kunt u het beste bij vijf midden-lactatie dieren bloed laten onderzoeken. Dieren die in het midden van de lactatie zitten krijgen meestal de meeste mineralen, doordat ze ook het meeste krachtvoer krijgen. Lees meer over Pakket Spoorelementen Uitgebreid

Er is een tekort aan koper in het rantsoen van het melkvee aangetoond. Hierdoor bestaat er een kans dat ook het jongvee onvoldoende mineralen krijgt. Dit is te controleren door vijf hoog drachtige pinken te onderzoeken door de actuele opname van koper te meten via bloedonderzoek ‘Pakket Spoorelementen Uitgebreid’. Met dit bloedonderzoekmeet u de actuele opname van de dieren kunt u zien of de pinken de afgelopen week voldoende mineralen hebben gekregen. Lees meer over Pakket Spoorelementen Uitgebreid

De uitslag ‘mogelijk tekort koper’ kan betekenen dat er mogelijk een deel van de melkgevende dieren onvoldoende koper krijgt. Oudmelkte koeien krijgen vaak de minste mineralen, omdat zij meestal weinig of geen krachtvoer meer krijgen. Wilt u naar aanleiding van de afwijkende tankmelkuitslag meer weten, dan kunt u het beste bij vijf oudmelkte en/of droogstaande dieren bloed laten onderzoeken. Lees meer over Pakket Spoorelementen Uitgebreid

De uitslag “tekort zink” gaat over de situatie van de melkgevende dieren. De kans is dan groot dat de zinkvoorziening bij de droogstaande dieren en de hoogdrachtige pinken ook niet goed is. Via bloedonderzoek d.m.v. een steekproef (5 dieren) is daar eenvoudig duidelijkheid in te krijgen.

Lees meer over Pakket Spoorelementen Uitgebreid

De uitslag “laag normaal zink” betekent dat de gemiddelde zinkvoorziening van de melkgevende dieren niet optimaal is. Aan het einde van de lactatie krijgen de melkgevende koeien geen of minder krachtvoer. Let bij daarom bij de uitslag “laag normaal zink” (3400-4000 µg zink/L) juist ook op de dieren die minder of geen krachtvoer verstrekt krijgen (einde lactatie). Vervolgonderzoek bij deze dieren via bloedonderzoek Pakket Spoorelementen Uitgebreid via een steekproef (vijf dieren) kan u uitsluitsel geven of de voorziening bij deze dieren te laag of voldoende is. Een uitslag dicht bij de 3400 µg zink/L vraagt om meer actie dan een uitslag dicht tegen de 4000 µg zink/L. 

Lees meer over Pakket Spoorelementen Uitgebreid

De kosten van de drie abonnementen leest u hier. Alle genoemde bedragen zijn exclusief btw.

Er zijn twee mogelijkheden.

• U meldt zich nu aan voor het standaard- of uitgebreide abonnement. In dit geval betaalt u één of twee kwartalen meer, maar heeft u wel snel een uitslag.
  U dient zelf het standaard- of uitgebreide abonnement in december/juni om te zetten in het basisabonnement. Aanmelden voor het abonnement kan via dit formulier, het abonnement kunt telefonisch of per e-mail omzetten via 0900-1770 (optie 1) of via info@gddiergezondheid.nl.
• U meldt zich nu aan voor het basisabonnement en ontvangt in januari/juli pas de eerste uitslag van het abonnement. Om nu al te weten hoe het ervoor staat kunt u een eenmalig tankmelkmonster op mineralen nemen en insturen naar GD.
  In dit geval hoeft u zelf het abonnement niet om te zetten.

Ja, dat is mogelijk. De losse metingen kunnen ook worden ingezet als u als deelnemer aan een abonnement tussentijds een extra meting wilt doen.

GD biedt buizen aan met het conserveringsmiddel natriumazide, deze zijn exclusief voor tankmelkonderzoek op mineralen. Natriumazide zorgt ervoor dat de melk tussen monstername en transport goed geconserveerd blijft. Hierdoor worden er, vooral in de zomermaanden, minder monsters afgekeurd door schifting van de melk. Buizen met andere conserveringsmiddelen dan natriumazide (bijv. bronopol) zijn niet geschikt is voor tankmelkonderzoek op mineralen, omdat het conserveringsmiddel de jodiumuitslag beïnvloedt. Buizen die met andere conserveringsmiddelen dan natriumazide worden ingestuurd, worden daarom niet onderzocht. Tankmelkbuizen zonder conserveringsmiddel worden vooralsnog wel geaccepteerd. 

Achterop het inzendformulier kan het pakket 10569 De Mineralencheck (tankmelk + cons.) P502 Conserveringsmiddel Natriumazide (jodium, selenium, zink, koper, fosfor) worden aangevinkt. Verzenden kan net als bij andere monsters, bij voorkeur via de dierenartsenpraktijk en ook per post.  U kunt de buizen met het conserveringsmiddel natriumazide per 5 stuks bestellen onder de naam ‘Buis voor Tankmelk Mineralen onderzoek 10 ml onder artikelcode VDBUI168 in de GD Webshop. Klik hier.

Voor de deelnemers aan het abonnement zijn vaste momenten voor monstername ingepland. Daardoor weet GD wanneer er gelijktijdig een groot aantal monsters binnenkomt en kunnen deze gelijktijdig efficiënt verwerkt  worden. Voor losse monsters moeten meer handelingen verricht worden en zijn er extra inschrijfwerkzaamheden nodig. Voor de vaste monsterstromen op vaste momenten kunnen de kosten lager blijven en worden de metingen dus goedkoper.

U kunt altijd wisselen van abonnement. Als u bijvoorbeeld nog beter inzicht wilt krijgen in de mineralenstatus op uw bedrijf en van 2 naar 6 metingen per jaar wilt, kunt u bellen met 0900-1770 en aangeven dat u uw basisabonnement wilt omzetten naar een uitgebreider abonnement. De aanpassing moet dan wel voor de eerste van de maand waarin een meetmoment staat gepland, doorgegeven worden.

Op dit moment is dat nog niet mogelijk. Jodium, selenium, zink en koper geven een goede indicatie over de spoorelementenvoorziening op het bedrijf. In bloed, urine of via leverbiopten kunnen wel meer mineralen op een betrouwbare manier gemeten worden. 

GD bepaalt ook het macromineraal fosfor via de Mineralencheck. Door gebruik te maken van het werkelijke fosforgehalte in tankmelk kunt u samen met uw voeradviseur en/of dierenarts uw koeien beter op de norm voeren, zonder dat de diergezondheid en melkproductie door een mogelijk fosfortekort in gevaar komen. 

Bekijk hier een overzicht van mineralenbepalingen van GD in melk, bloed en leverbiopten

Om de mineralenvoorziening via voeding op peil te houden zijn zowel organisch als anorganische gebonden selenium goed toe te passen. Organisch selenium wordt gemiddeld beter opgenomen en hiervan wordt ook meer via de melk uitgescheiden. Bij organisch selenium kan de tankmelkuitslag selenium dus wat hoger zijn. Dit geven we bij de uitslag ook aan. 

Met het bloedonderzoek op GSH-Px meet u wat de koe aan spoorelementen ingebouwd heeft in haar lichaam. Dit inbouwen in de koe kan enkele weken duren. Bijvoorbeeld het inbouwen van selenium, in de vorm van GSH-Px, duurt 4 tot 8 weken. 

Met het bloedonderzoek Pakket Spoorelementen Uitgebreid en met tankmelkonderzoek (Mineralencheck) meet u de actuele mineralenopname. De uitslag geeft een indicatie van de opname van mineralen uit het rantsoen in de afgelopen dagen.

Wanneer de voorziening bij het melkvee onvoldoende is, bestaat er een kans dat dit ook het geval is bij het jongvee en/of de droge koeien. Wilt u zeker weten hoe het met de voorziening is, dan is bloedonderzoek de beste methode om dit te meten. Als u hier onderzoek naar wilt doen, onderzoek dan altijd een steekproef van 5 dieren per groep (jongvee en droge koeien). U kunt hiervoor het Pakket Spoorelementen Uitgebreid aanvragen en dit combineren met GSH-Px-onderzoek om de ingebouwde voorziening van de afgelopen periode te meten. 

Afhankelijk van het management op een bedrijf kunt u meer weten over de mineralenstatus bij uw jongvee. Laat u de rantsoenen van jongvee en droge koeien ook doorrekenen? Wordt de mineralenvoorziening hierin meegenomen? En worden er mineralen verstrekt? Op welke manier worden deze verstrekt? Uw voeradviseur kan u hierbij ondersteunen.

Voor de spoorelementen jodium, selenium, zink en koper geeft de uitslag aan wat de voorziening uit voer was van ongeveer een week voor de meting. Daarom staat de datum van de monstername op de uitslag.

Voor fosfor geldt dat u door fosfor te meten in tankmelk de werkelijke hoeveelheid fosfor die uw koeien per dag via tankmelk uitscheiden in beeld krijgt. Zo weet u of uw koppel koeien meer of minder dan 1 gram fosfor per liter melk uitscheidt en kunt u samen met uw adviseur(s) het rantsoen preciezer afstemmen op de fosforbehoefte van uw koppel melkkoeien. 

De Toelichting op de uitslag voor de Mineralencheck raadpleegt u hier.

Wilt u direct de interpretatie bij de uitslag ontvangen? Dat kan, als u deelnemer bent aan één van de drie abonnementen. Klik hier om u aan te melden.

De uitslagen en rapportages van alle deelnemende melkveehouders kunt u raadplegen op VeeOnline. De gevonden waarden vindt u onder ‘Labuitslagen’. Een uitgebreide rapportage met interpretatie kunt raadplegen bij programma’s ‘TMM’. Door te klikken op vergrootglas-icoontje bekijkt u de overzichtelijke rapportages Tankmelk Mineralen van deelnemende melkveehouders

Klik hier om naar VeeOnline te gaan.

Per 1-1-2018 is de berekeningswaarde voor zink aangepast. De achtergrond hiervan is technisch, namelijk een aanpassing van de standaarden op de apparatuur ICP_MS. Hierdoor zijn de Zinkwaarden per 1-1-2018 met een factor twee verhoogd. Ook de waarden voor de indeling in klassen (Tekort, Laag normaal, Normaal, Hoog normaal en Mogelijke overmaat) wordt met dezelfde factor twee verhoogd. Hierdoor verandert de indeling in genoemde klassen niet ten opzichte van het verleden. 

Per 1-1-2018 is de berekeningswaarde voor zink aangepast. De achtergrond hiervan is technisch, namelijk een aanpassing van de standaarden op de apparatuur ICP_MS. Hierdoor zijn de Zinkwaarden per 1-1-2018 met een factor twee verhoogd. Ook de waarden voor de indeling in klassen (Tekort, Laag normaal, Normaal, Hoog normaal en Mogelijke overmaat) wordt met dezelfde factor twee verhoogd. Hierdoor verandert de indeling in genoemde klassen niet ten opzichte van het verleden.