25-8-2023: 

Vlekziekte is een infectie veroorzaakt door de bacterie Erysipelothrix rhusiopathiae. De aandoening komt bij vrijwel alle diersoorten voor, maar is vooral bekend bij varkens, schapen en pluimvee. Vlekziekte is bovendien een zoönose die huidinfecties bij mensen veroorzaakt.

Varkens kunnen erg ziek worden van vlekziekte. De Nederlandse varkenshouderij is over het algemeen goed beschermd dankzij grootschalige vaccinatie van zeugen. Deze vaccinatie is niet verplicht, maar eigenlijk wel noodzakelijk vanwege de ernstige ziekteverschijnselen bij varkens en de bedrijfseconomische gevolgen van een uitbraak voor de varkenshouder. GD krijgt gemiddeld een paar keer per maand een melding van vlekziekte door veehouders of hun dierenartsen. Enkele gevallen per jaar worden ontdekt door afkeur aan de slachtlijn.

Niet altijd herkend

Vlekziekte veroorzaakt bij varkens vaak eerst hoge koorts, eetlustdaling en braken. Later kunnen ook sepsis (bloedvergiftiging), ademhalingsmoeilijkheden en diarree optreden. Een chronische vorm van de ziekte veroorzaakt gewrichtsontstekingen en soms ontsteking van de hartkleppen. De typische baksteenkleurige vlekken op de huid, waar de ziekte zijn naam aan dankt, ontstaan pas in een later stadium. Daarom wordt het beeld niet altijd direct herkend. Het is belangrijk dat veehouders en dierenartsen vlekziekte in het achterhoofd houden als mogelijke oorzaak van uitval, ontstekingen en bloedvergiftiging. De ernst van de symptomen varieert: van nauwelijks ziekteverschijnselen tot een snelle dood.

Bacterie overleeft in omgeving

Het lastige van de Erysipelothrix-bacterie is dat deze overal in de omgeving voorkomt. Ook gezonde dieren kunnen de bacterie bij zich dragen. Deze gezonde dragers scheiden de bacterie uit via hun mest. Besmetting kan bij mens en dier plaatsvinden via huidbeschadigingen of door opname van de bacterie via de mond. De bacterie is resistent tegen omgevings- en chemische invloeden en ook tegen een aantal vleesbewerkingen zoals het zouten van vlees en roken van ham. De overlevingstijd in de bodem kan zelfs meerdere jaren zijn. Dit is onder meer afhankelijk van de temperatuur en pH van de grond. Daarnaast kan de bacterie overleven in onder meer vliegen, muggen en bloedzuigende mijten. De overleving is hoger bij lage temperaturen.

Zoönose

Vlekziekte is een zoönose. De mens kan besmet raken via contact met besmette dieren, vooral als er wondjes of krassen op de huid zitten. Bij mensen ontstaat een lokale cellulitis, huiduitslag, meestal aan de handen. Het is een beroepsziekte bij veehouders, dierenartsen, koks, vissers, slagers en visboeren, en werknemers in de vlees- of visverwerkende industrie. Meer over vlekziekte

In het Jaarverslag Monitoring gaan dierenarts Bas Engel (GD) en Rita Schuttert-Wilps, dierenarts bij De Oosthof Dierenartsen, hier verder op in.

Lees de interviews in het Jaarverslag Monitoring