18-8-2023:
Leptospirose wordt veroorzaakt door de bacterie Leptospira Hardjo. Deze zoönose kan bij mensen de zogenaamde ‘melkerskoorts’ veroorzaken. De leptospirosemonitoring is effectief. Ondanks uitbraken op melkveebedrijven, is er al bijna vijfentwintig jaar geen overdracht op mensen aangetoond.
Sinds 2005 zijn Nederlandse melkveebedrijven verplicht om een gecertificeerde L. Hardjo-vrijstatus te hebben. Bijna alle Nederlandse melkveebedrijven doen daarom mee aan het L. Hardjo-vrij-programma. Deze programmatische monitoring is uniek voor Nederland.
Insleep grootste risico
In 2020 en 2021 zagen we meer uitbraken van L. Hardjo op melkveebedrijven dan de jaren daarvoor. Aanvoer en import van runderen van niet-vrije bedrijven zijn de grootste risicofactoren. Vanaf 2018 houden melkveebedrijven minder jongvee aan vanwege de fosfaatregelgeving. Ter vervanging van hun melkveestapel zijn tussen 2019 en 2021 veel runderen aangevoerd en geïmporteerd van bedrijven zonder L. Hardjo-vrijstatus. Dit leidde tot een lichte toename in het aantal nieuwe besmettingen in Nederland. De gevolgen van een infectie zijn groot voor de veehouder: alle runderen ouder dan 12 maanden moeten onderzocht worden op de aanwezigheid van L. Hardjo-antistoffen. Ook moeten alle runderen met antibiotica behandeld worden om de infectie te stoppen. Hierna mag het bedrijf alleen nog onder een uitzonderingspositie melk leveren aan de zuivelfabriek. Na (meestal) drie jaar moet het bedrijf weer deelnemen aan het leptospirose-vrij-programma en moeten alle runderen met antistoffen afgevoerd zijn. Naast het risico op ziek worden voor de dieren en de kosten voor de behandeling is er natuurlijk het gezondheidsrisico voor de melkveehouder zelf.
Analyse van uitbraken
Een verdiepende analyse van onderzoeksresultaten van serum- of tankmelkmonsters over de jaren 2017 tot 2021 toonde 144 keer een aanwijzing voor een infectie met L. Hardjo, op 129 verschillende melkveebedrijven. Bij een eerste indicatie van infectie wordt direct actie ondernomen, zoals de snelle afvoer van runderen met antistoffen. Zo werd verspreiding binnen het bedrijf in de meeste gevallen voorkomen, al gebeurde dat bij 26 melkveebedrijven wel. Met een clusteranalyse onderzochten we bovendien of er sprake kon zijn van lokale transmissie van de bacterie tussen bedrijven. In slechts 21 van de 144 keer dat er een aanwijzing was voor een infectie lagen twee of meer bedrijven binnen 5 kilometer van elkaar. Maar lokale transmissie was niet waarschijnlijk, want bij negentien van deze bedrijven kon de infectie op het bedrijf worden gelinkt aan aanvoer van een rund met antistoffen. Bij de twee andere bedrijven was verspreiding tussen lokale bedrijven zeer onwaarschijnlijk vanwege de lange tijd tussen de besmettingen. Er was dus geen sprake van lokale transmissie van L. Hardjo tussen melkveebedrijven in de beschreven periode. Een goed resultaat.
In het Jaarverslag Monitoring gaan dierenarts Katrien van den Brink (GD) en arts-microbioloog Erika van Elzakker (expertisecentrum leptospirose Amsterdam UMC) hier verder op in.
Lees de interviews in het Jaarverslag Monitoring