12-6-2023:  Bij varkens die worden aangeboden voor sectie, wordt ongeveer twee keer per jaar de diagnose nitriet-intoxicatie gesteld. Recent werd de diagnose nitraat/nitriet-intoxicatie gesteld bij acuut gestorven gespeende biggen. Het is niet altijd eenvoudig om de oorzaak van de intoxicatie te achterhalen, maar bij deze casus is de oorzaak indirect zeer aannemelijk gemaakt en heeft men door adequaat ingrijpen verdere problematiek weten te voorkomen.

Zowel een verhoogde inname van nitraat als nitriet kan tot problemen leiden, maar met name nitriet kan acuut toxisch zijn. De bron van nitraat kan liggen in de voeding maar ook (drink)water kan te veel nitraat of nitriet bevatten. In bepaalde gebieden in Nederland bevat het bron- of grondwater relatief veel nitraat. Bij een hoge concentratie nitraat kunnen bacteriën dit omzetten tot nitriet. Vooral in stilstaand water met nitraat kan het nitrietgehalte eenvoudig oplopen. Een andere beruchte bron is spuiwater of lekwater uit luchtwassers. Nitriet veroorzaakt een oxidatieve reactie van het ijzer-atoom in het hemoglobine molecuul waardoor methaemoglobine ontstaat en zuurstof niet meer kan binden. Dieren sterven vervolgens ten gevolge van de anoxie (zuurstofgebrek). Aangedane dieren hebben vaak bleke, blauwige of typisch bruine slijmvliezen. 

Na telefonisch contact met de dierenarts bleek, in deze casus, dat de afdeling voor gespeende biggen meer dan een maand had leeg gestaan. Vóór opleg van de biggen waren de drinkwaterleidingen niet doorgespoeld. Binnen enkele uren na opleg waren de eerste dieren ziek en een halve dag later waren er vijftien dieren dood, verspreid over meerdere hokken. Het merendeel van de opgelegde biggen had geen klinische verschijnselen. Analyse van drinkwater uit nippels in een naast gelegen leegstaande afdeling resulteerde ook in hoge nitrietgehaltes. Het verspreidingspatroon en ziekteverloop in de afdeling is passend bij een intoxicatie. Na het doorspoelen van de leidingen zijn geen zieke dieren meer gevonden.

De biggen in deze casus vertoonden op sectie een bruinverkleuring van de slijmvliezen en in oogvocht werd zowel nitriet als nitraat aangetoond. Omdat na enkele uren de typische bruinverkleuring van de slijmvliezen kan verdwijnen, kan nitriet-intoxicatie ook eenvoudig worden gemist. Het is belangrijk om snel na sterfte de karkassen te (laten) inspecteren en beoordelen.