26-1-2023:
Zo nu en dan wordt er naar de Veekijker gebeld over de relatie tussen plotse uitval en mogelijk tekort aan vitamine E of selenium. In de sectiezaal wordt af en toe het typische beeld van een moerbeihart gevonden, maar vaker is er sprake van een minder duidelijk beeld. Soms wordt bij spierschade of spierdegeneratie differentiaal diagnostisch gedacht aan vitamine E of selenium-deficiëntie. De diagnose wordt dan gesteld op basis van een samenhang van bevindingen uit meerdere onderzoeken.
Macroscopische aanwijzingen voor ‘moerbeihartziekte’ zijn de aanwezigheid van stro-kleurige vloeistof in de pleurale holte, transsudaat met fibrine in het pericard en longoedeem. Het hart heeft een gevlekt aspect ten gevolge van lokale bloedingen in het myocard en bleke necrotische gebieden. De skeletspieren kunnen bleek zijn, hoewel dat soms macroscopisch slechts subtiel is, het vet is soms geel (yellow fat disease), de lever kan een bont aspect hebben (hepatosis dietetica), en soms zijn er ulceraties in het pars oesophagea van de maag.
In minder acute gevallen of wanneer de oorzaak van spierschade langduriger aanwezig is wordt bij histologisch onderzoek polyfasische spierdegeneratie gevonden (verschillende stadia van degeneratie en soms ook regeneratie). Als daarbij ook vaatwanddegeneratie met fibrine depositie tussen de spiervezels, soms met mineralisatie, wordt gevonden is er nog meer reden om aan Vit. E en/of Selenium deficiëntie te denken. Dergelijk onderzoek kan ook op excisie-biopten worden aangevraagd, maar omdat weefselonderzoek niet gesubsidieerd is, kan een volledige sectie financieel voordeliger zijn en daarbij een completer beeld opleveren. Het is belangrijk om een volledige anamnese en een gerichte vraagstelling op het inzendformulier in te vullen, zodat de patholoog de juiste weefsels en onderzoeken kan selecteren, ook als het macroscopisch beeld minder typisch is.
Bij levende dieren kan bloedonderzoek (heparinebloed) naar Vit. E en/of Selenium een methode zijn de gehaltes te bepalen en te vergelijken met een norm. Na een vermoeden van Vit. E-deficiëntie op sectie is afgelopen maanden enkele keren gevraagd om met bloedonderzoek bij het koppel de Vit E. en/of Selenium status te controleren. Weefselonderzoek op Selenium gebeurt zelden en recent gepubliceerd onderzoek laat zien dat het optreden van klinische problematiek en het vinden van moerbeihartziekte ook mogelijk is wanneer de Selenium waarde van weefsel binnen de referentiewaarden valt (Oropeza-Moe M, et al., PHM, 2018).
Tot slot kan het Vit. E en/of Selenium gehalte in voer worden geëvalueerd en vergeleken met de minimale normen, waarbij moet worden opgemerkt dat ondanks een voldoende gift moerbeihartziekte toch kan optreden door een (tijdelijk) hogere behoefte aan antioxidanten. De meeste commerciële voeders bevatten doorgaans een veelvoud van de minimumnorm.