|
Christiaan ter Veen is pluimveedierenarts en deskundige op het gebied van Salmonella Pullorum. Hij houdt u op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen.
Heeft u vragen?
Neem contact op |
Een infectieuze ziekte van met name jonge kuikens. Schade ontstaat met name door de hoog oplopende sterfte bij kuikens en doordat de eieren van besmette vermeerderingskoppels niet meer als broedei afgezet kunnen worden. Bij volwassen dieren is het klinisch beeld wisselend; van compleet symptoomloos tot produktiedaling en sterfte.
Verschijnselen van Salmonella Pullorum
Bij jonge kuikens is er hoog oplopende sterfte met een piek rond de 3e levensweek. Op sectie is er aan het begin van de uitbraak een algemeen sepsis beeld met dooierrest-ontsteking; pas later in de uitbraak worden de typische necrotische haardjes in verschillende organen en eventuele typhlitis meer courant waargenomen. Volwassen dieren vertonen vaak geen tekenen van ziekte na besmetting. Als er wel klinische uitbraken bij volwassen dieren zijn, kunnen de symptomen wisselend zijn. Het meest kenmerkende beeld is wellicht sterfte en/of produktiedaling bij bruine leghennen, geassocieerd met veranderingen aan de eierstokken en levers.
Direct naar:
Klinische beeld: Plotselinge massale sterfte bij jonge kuikens. Bij oudere dieren geen of aspecifieke symptomen zoals produktiedaling of sterfte. Sectiebeeld: sepsis en dooierrest-ontsteking bij jonge kuikens, later ook necrose haardjes in diverse organen en typhlitis. Wisselend bij volwassen dieren.
Op basis van de kliniek en het sectiebeeld kan een vermoeden van SP ontstaan, maar voor een definitieve diagnose is bacteriologisch onderzoek noodzakelijk. De bacterie kan in grote hoeveelheden teruggevonden worden in aangetaste organen van de gestorven kuikens. Indien infectie van jonge kuikens vastgesteld wordt dient ook diagnostiek plaats te vinden bij de betrokken ouderdieren; hiervoor is serologisch onderzoek, best in combinatie met bacteriologie, geschikt. Bij volwassen dieren kan de kweek het best plaats vinden op ovaria en eileiders. Indien er macroscopisch afwijkende organen zijn (bijvoorbeeld sterke leverzwelling) dan worden deze best ook getest op aanwezigheid van de kiem.
Terug naar het begin van de tekst
De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Salmonella enterica subspecies enterica serovar Gallinarum biovar Pullorum (in de praktijk gekend als: Salmonella Pullorum). In tegenstelling tot de meeste andere Salmonella’s die bij pluimvee voorkomen, is deze “gastheerspecifiek“. Dit komt er op neer dat de bacterie bij diersoorten anders dan hoenderachtigen niet goed aanslaat. Ook bij mensen slaat de kiem dus niet goed aan, waardoor het risico voor de volksgezondheid verwaarloosbaar is. De ziekte is vooral van belang bij kippen, maar wild gevogelte vormt in Europa waarschijnlijk het belangrijkste reservoir voor de kiem. In Nederland wordt de kiem slechts zeer zelden terug gevonden; Nederlandse vermeerderingskoppels zijn al decennia vrij van de ziekte.
De bacterie verspreidt zich vooral verticaal via het ei, maar horizontale spreiding via mest en stof is ook mogelijk. Ongedierte kan een rol spelen in de verspreiding tussen bedrijven en wild gevogelte vormt een belangrijke potentiële reservoir-gastheer.
Overleving
Salmonella Pullorum is normaal gevoelig voor desinfectiemiddelen, maar overleeft goed indien beschermd door organisch materiaal zoals eiwit of mest. Ook in voerresten of ongedierte kunnen ze een wekenlange leegstand overleven. Temperatuur: groei vindt plaats tussen 5 en 45 ºC, de optimale groeitemperatuur ligt bij 37 ºC. De kiemen worden niet gedood door bevriezing. Dagelijks bevriezen en ontdooien overleven ze wekenlang. Salmonella's overleven dus goed bij normale stal- en buitentemperaturen.
De verplichte monitoring van niet-zoönotische Salmonella bij pluimvee staat beschreven in het Besluit houders van dieren en de Regeling houders van dieren. Deze monitoring is enkel van toepassing op dieren gehouden als vermeerderingsdier. Bloedmonsters dienen te worden onderzocht op antilichamen tegen Salmonella Pullorum en Salmonella Gallinarum en in het geval van kalkoenen ook Salmonella arizonae. Dit gebeurt door middel van een SPA test.
Terug naar het begin van de tekst