Besmetting met salmonella komt op vrijwel elk varkensbedrijf voor en hoewel het bij varkens vaak zonder ziekteverschijnselen verloopt, is het belangrijk om te bestrijden. Salmonella is een zoönose en moet vanuit het oogpunt van de volksgezondheid worden aangepakt. Daarnaast streeft de varkenssector naar gezonde dieren en daar past een salmonellabesmetting niet bij. Hoe krijgt en houdt u salmonella onder de duim?
Varkens die met de salmonellabacterie zijn besmet, dragen die bij zich in hun darmen. Besmetting met salmonella treedt op door contact met salmonella-besmette dieren of materialen, met name mest. Besmette mest kan worden verspreid via diercontact, door de verplaatsing van mest (bijvoorbeeld via wagens) of door vliegen, vogels of bezoekers op het bedrijf. Om salmonella effectief aan te kunnen pakken, is het belangrijk te weten waar de besmetting plaatsvindt of zich bevindt. Regelmatig mestmonsters laten onderzoeken op de aanwezigheid van salmonellabacteriën geeft handvatten om inzicht te krijgen.
Slofjesmethode
GD heeft enkele jaren geleden de slofjesmethode geïntroduceerd, om op een juiste wijze de mestmonsters te kunnen verzamelen en laten onderzoeken. De slofjesmethode maakt inzichtelijk waar in het bedrijf de salmonellabesmetting zit. Door met slofjes monsters te nemen op verschillende plekken en bij verschillende leeftijdsgroepen, kunt u bepalen op welk moment de varkens besmet raken en welke leeftijdsgroepen salmonella uitscheiden
In het kort komt de slofjesmethode erop neer dat u hygiënisch werkt en met speciale slofjes door de verschillende afdelingen loopt om mest te verzamelen. Besmette varkens scheiden niet dagelijks salmonella uit en doordat u door de hele afdeling loopt, is de pakkans groter. Voordat u het eerste hok betreedt, trekt u de blauwe plastic slofjes over uw laarzen, om te voorkomen dat eventuele mest onder uw laarzen in het monster terechtkomt. Daarna trekt u de witte stoffen slofjes over de plastic slofjes en loopt door de afdeling om mest te verzamelen. Het is belangrijk om kruisbesmetting te voorkomen en hygiënisch te werken. Uiteindelijk trekt u de slofjes weer uit en stuurt ze naar ons op. Zie de afbeelding voor het stappenplan.
Aangekomen in ons lab
De monsters worden in ons laboratorium bacteriologisch onderzocht. We gebruiken aparte ruimten voor de verschillende stappen van het onderzoek en binnen het laboratorium wordt een belangrijk deel van de werkwijze bepaald door het voorkomen van kruisbesmetting. Uiteraard worden alle materialen individueel gemerkt en wordt voor elk monster apart steriel materiaal gebruikt. Om hygiënisch werken in het laboratorium te controleren worden twee controlemonsters meegenomen. De positieve controle bestaat uit een aparte salmonellastam die opvalt als deze in andere monsters terechtkomt. De negatieve controle is een blanco monster, als daar salmonella in groeit is er duidelijk sprake van kruisbesmetting. Het invoeren van de uiteindelijke uitslag wordt ook nog eens gecontroleerd om invoerfouten te voorkomen.
De uitslag en aanpak
U ontvangt de uitslag en kunt daarmee de besmettingsbron achterhalen: bij welke diergroep en op welke plekken zit de bacterie? Deze informatie kunt u samen met uw dierenarts gebruiken om een risicoanalyse en preventieplan te maken. Salmonellabestrijding vraagt namelijk een bedrijfsspecifieke aanpak, omdat de dynamiek van de salmonellabacterie op elk varkensbedrijf anders is. De bestrijding ervan is een kwestie van de lange adem. Is eenmaal de goede aanpak gevonden? Dan zorgt dit vaak voor een algehele verlaging van de ziektedruk op een bedrijf, omdat de bestrijding ook vaak goed werkt tegen andere ziekteverwekkers, vooral veroorzakers van aandoeningen zoals PIA, dysenterie en coli-diarree. Een win-winsituatie dus!
Meer over de aanpak van salmonella
Dit artikel verscheen in de Varken van november 2021. Lees deze en eerdere edities online.