Jodium is een belangrijk element en wordt opgeslagen in de schildklier. Jodium wordt ingebouwd in de schildklierhormonen T3 (tri-joodthyronine) en T4 (thyroxine), die essentieel zijn voor de stofwisseling in lichaamscellen. Naast een te jodiumopname kan een te lage seleniumopname ook bijdragen aan een lagere schildklierhormoonproductie.
Jodium wordt efficiënt opgenomen uit de darmen en de uitscheiding vindt plaats via urine en melk. Vooral in biest zit veel jodium, omdat het jonge kalf een sterke behoefte heeft aan jodium. Het jodiumgehalte in de melk daalt echter snel na de biestperiode. Het jodiumgehalte van normale koemelk ligt tussen de 100 en 300 μg jodium per liter melk, waarbij hoogproductieve koeien in de regel een lager jodiumgehalte in de melk hebben dan laagproductieve koeien. De jodiumconcentratie in melk laat een seizoenspatroon zien, waarbij de concentraties in de winter gemiddeld 30-40 µg/L hoger zijn dan in de zomer.
Koeien kunnen jodium opnemen via ruwvoer, krachtvoer, mineralenmengsels, bolussen, likstenen of drinkwater. Veehouders kunnen ervoor kiezen extra jodium te verstrekken om aan de behoefte van de dieren te voldoen via bijvoorbeeld mineralenmengsels. De vorm en de hoeveelheid te verstrekken jodium hangen af van de behoefte, de hoeveelheid jodium in de andere verstrekte voedermiddelen (ruwvoer, krachtvoer) en de concentratie van jodium in de gekozen mineralentoedieningsvorm. Naast de opname van jodium door een koe, kunnen ook externe bronnen met jodium ervoor zorgen dat de (tank)melk op bedrijfsniveau meer jodium bevat. Bekende jodiumbevattende bronnen zijn tepeldipmiddelen of andere ontsmettingsmiddelen.
Welke klachten zie je bij een tekort?
Als er korte tijd onvoldoende jodium verstrekt wordt, zien we meestal geen klachten. Als er wat langere tijd onvoldoende jodium verstrekt wordt dan zal zich dit eerst uiten in niet-specifieke verschijnselen zoals een lichte melkproductiedaling. Jodiumtekort kan leiden tot verminderde vruchtbaarheid, verminderde levensvatbaarheid van kalveren, verminderde melkproductie en verminderde weerstand.
Welke klachten zie je bij een overmaat?
Een tijdelijke overmatige voorziening zal zich niet gelijk uiten in klinische problemen bij de dieren. Als rundvee echter langdurig teveel jodium opneemt, kan er een jodiumvergiftiging ontstaan. Jodiumvergiftiging komt bij runderen niet vaak voor, maar zeer grote hoeveelheden kunnen verlies van eetlust, speekselvloed, verhoogde lichaamstemperatuur, hoesten en neus- en oogafscheiding veroorzaken. Op lange termijn kan de inname van te veel jodium leiden tot een verstoring van de aanmaak van schildklierhormonen, maar dit effect treedt pas op als de basisbehoefte meer dan 100 keer wordt overschreden en komt in de praktijk dan ook zelden voor.
Welke interacties zijn bekend?
Bij de productie van schildklierhormonen is jodium nodig, maar voor een bepaalde omzettingsstap zijn ook seleniumbevattende enzymen nodig. Een seleniumtekort heeft dus ook invloed op de productie van schildklierhormonen. Verdere interacties van jodium zijn er niet bekend.
Welke onderzoeken biedt GD aan voor jodium?
Wij hebben meerdere producten waarbij jodium wordt bepaald. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van deze producten en de andere bepalingen die daarbij tegelijk met de bepaling van jodium onderzocht worden.